Bloemrijk grasland: gevarieerde voeding voor je paard

Wat is het toch droog! Vooral hier in het noorden van Nederland is de afgelopen maanden nauwelijks regen gevallen. Gelukkig is er een aantal dagen geleden toch wat regen gevallen. Dat heeft mijn weide al wat goed gedaan. Ik loop door mijn bloemenweide en geniet van de ontwikkeling. Naast de kleine klaver en de voederwikke, beginnen nu ook de margrieten te bloeien!

De bodem bepaalt wat er groeit

In mijn vorige blog schreef ik over het belang van een goede bodem en dat de bodem bepaalt wat er groeit. In dit blog ga ik in op waarom bloemrijk grasland het beste is voor je paard. Ook ga ik in hoofdlijnen in op welke ontwikkelfases de omvorming naar bloemrijk grasland kent.

Margrieten in mijn paardenweide

Koeienweiden

Paardenweiden zijn in het verleden vaak koeienweiden geweest. De bodemvoorraad aan bepaalde meststoffen is daarvan erg hoog en daar profiteren hoogproductieve grassen en (giftige on)kruiden van. Voorbeelden van hoogproductieve grassen zijn Engels raaigras, Italiaans raaigras of ruw beemdgras. Graslanden die alleen uit enkele grassoorten bestaan kom je in de natuur niet tegen. De koeiengraslanden zijn dan ook verre van natuurlijk. Buiten dat koeiengrasland zeer ongezond is voor paarden, zijn het groene woestijnen voor dieren als bijen, vlinders en vogels.

Te arme weiden

Niet alle paardenhouders kampen met te voedzame weiden. Ik krijg ook vragen over weiden waar juist helemaal geen grassen willen groeien of een bepaald onkruid die paarden niet eten, of giftig is voor paarden, de overhand heeft. Te arme grond is ook niet goed. Ook voor deze weiden zijn oplossingen.

Goede grassen voor paarden

Onderzoek heeft uitgewezen dat bloemrijk grasland, wat bestaat uit een grote variatie aan grassen en kruiden, het beste aansluit op de voedingsbehoefte van het paard.

Hierin groeien laagproductieve grassen zoals kamgras, beemdlangbloem, reukgras, grote vossenstaart, kropaar en rood zwenkgras. Hoogproductieve grassen kunnen ook aanwezig zijn, maar in een geheel andere verhouding dan in koeiengrasland. Het aandeel grassen in natuurlijk, bloemrijk grasland is 52% lager dan in koeiengrasland. De overige begroeiing bestaat uit kruidensoorten. Daarnaast hebben laagproductieve grassen een hoog vezelgehalte wat goed is voor de darmwerking van het paard.

Gezonde kruiden

De kruiden zorgen voor een betere balans aan vitaminen en mineralen in de voeding. Daarnaast hebben sommige kruiden een gezondheidsbevorderende werking zoals smalle weegbree, blauw glidkruid of rode klaver. Ook blijkt dat paarden in natuurlijke weiden meer bewegen doordat ze op zoek gaan naar kruiden die ze lekker vinden. Daarnaast is bloemrijk grasland mooi op te zien! Doordat de kruiden in verschillende tijden van het jaar bloeien verandert de kleur van de weide gedurende het seizoen. Met kruiden bedoel ik overigens de kruidachtige planten die van nature groeien in graslanden. En niet de keukenkruiden zoals peterselie of basilicum.

Voederwikke en kleine klaver

In bloemrijk grasland kom je, afhankelijk van de grondsoort en vochtigheid, onder andere de volgende soorten tegen: smalle weegbree, rode klaver, duizendblad, echte koekoeksbloem, rietorchis, kleine klaver, margriet, ratelaar, walstro, knoopkruid, grasklokje, blauw glidkruid, moerasspirea, wilde tijm, brunel, rolklaver, zandblauwtje en muizenoor.

Veel bijen, vlinders en vogels!

Naast dat bloemrijk grasland gezond is voor paarden, is het ook onmisbaar voor natuur zoals insecten en vogels. De bloeiende kruiden bieden insecten als bijen, hommels en vlinders nectar of een leefplaats voor andere insecten zoals sprinkhanen, krekels en kevers. De vele insecten trekken vervolgens weer vogels aan zoals leeuweriken, graspiepers, kwikstaarten en weidevogels zoals grutto en kievit. Bloemrijk grasland is kortom een oase tussen de groene raaigras woestijnen! Als paardenhouder bied je dan niet alleen de beste voeding aan je paarden, maar je draagt ook bij aan herstel van het evenwicht in de natuur. Wat in deze tijd van de grote achteruitgang in de insecten en vogels zeer belangrijk is!

Even een aantal feiten (bron: Groene cirkel bijenlandschap): Van de wilde bijen wordt 45% en van de dagvlinders wordt 32% met uitsterven bedreigd.
Insecten zijn ook belangrijk voor onze voedselproductie. 80% van de planten (landbouwgewassen én wilde planten in Nederland) moeten worden bestoven door insecten. Van de 115 belangrijkste landbouwgewassen zijn er 87 afhankelijk van bestuiving door insecten, anders dragen ze geen vrucht.

Hoe ontwikkel je gezond grasland voor paarden?

Bodemonderzoek wijst uit wat de bodem nodig heeft. Er is bijvoorbeeld gebrek aan kalk, zwavel, kali of andere stoffen. Ook kan het zijn dat het bodemleven nauwelijks aanwezig is en gestimuleerd moet worden. Iedere weide is anders en iedere weide heeft andere maatregelen nodig.
Als de tekorten in de bodem zijn aangevuld zijn er over het algemeen ook nog overschotten aan bepaalde meststoffen aanwezig waardoor laagproductieve grassen en gezonde kruiden niet tot ontwikkeling kunnen komen. Door beheermaatregelen op maat ten aanzien van tijdstip en duur beweiding, tijdstip van hooien, bemesten etc, wordt de ontwikkeling in de juiste richting gestuurd.

Als je je weiland van koeiengrasland naar gezond, bloemrijk grasland voor paarden wilt ontwikkelen, dan komt het grasland eerst in fase 2; de overgangsfase, daarna in fase 3; de gras-kruidenweide en uiteindelijk in fase 4; bloemrijke grasland.

De tussenfase en de gras-kruidenweide

De overgangsfase is de meest lastige fase en precies beheer is heel belangrijk. In deze fase worden een aantal grassoorten dominant zoals gestreepte witbol, grote vossenstaart en glanshaver (afhankelijk van de grondsoort). Hier kunnen ook (on)kruiden van voedselrijke gronden in hoge aantallen voorkomen waaronder kruipende boterbloem (giftig), witte klaver (hoge energiewaarde), ridderzuring (giftig), hondsdraf (giftig), akkerdistel en paardenbloem.

Overgangsfase grasland

Naarmate de ontwikkeling vordert richting de gras-kruidenweide zal het aandeel hoogproductieve en dominante grassen afnemen, maar ook de giftige (on)kruiden. Door afgestemde beheermaatregelen wordt het grasland door de overgangsfase heen geholpen. Nieuwe kruiden zullen dan gaan verschijnen. De ‘gras-kruidenweide’ bestaat nog hoofdzakelijk uit grassoorten, maar dit zijn weer andere soorten zoals reukgras, roodzwenkgras, kamgras en gewoon struisgras. Uit de zaadvoorraad in de bodem verschijnen kruiden zoals duizendblad, kleine klaver, echte koekoeksbloem, rode klaver en vertakte leeuwentand. Het aandeel kruiden is echter nog laag in vergelijking tot bloemrijk grasland.

Koekoeksbloem

De voedingswaarde van de gras-kruidenweide is nog steeds te hoog voor paarden. De goed doorontwikkelde gras-kruidenweide is wel geschikt voor de wat intensiever gebruikte graasweiden waar bijvoorbeeld verschillende paarden gedurende de dag worden afgewisseld.

Grasland-management

Door het omvomingsbeheer door te zetten ontwikkelt de gras-kruidenweide verder door naar bloemrijk grasland.
Tijdens de omvorming wordt het beheer afgestemd op de ontwikkelfase. Dit vraagt wat intensievere aandacht en een andere manier van werken. Daarom kan er ook voor gekozen worden om eerst een deel van het grasland om te vormen. Dat geeft wat meer vrijheid en worden kosten gespreid.

Project met Natuurlijk Paarden

Volg jij ook het project ‘Van productieland naar kruidenrijke paardenweide’ dat ik samen met Natuurlijk Paarden heb opgestart? Lees hier hoe de eerste stappen verliepen.