In de praktijk: omvormen naar bloemrijke paardenwei

Rolinka van Markus is in het voorjaar 2019 begonnen met het omvormen van haar paardenwei. Zij heeft 2 hectare grasland voor haar IJslanders. De paarden worden bereden, maar ook ingezet voor coaching. De IJslanders staan altijd buiten op een paddock en een klein stuk weide. In de zomer lopen ze ook op de andere weiden. Ook krijgen de paarden het hooi van de weiden.

Rolinka wil de weiden zo goed mogelijk voor de paarden beheren. Ze wil hierbij zo veel mogelijk gebruik maken van de natuurlijke kringloop. De vaste paardenmest van haar eigen paarden wordt daarom ingezet voor bemesting van het weiland.

Hoe kun je meer natuur op je land realiseren en een grotere diversiteit in planten- en diersoorten creëren? Hoe werkt het omvormen van grasland naar een bloemrijke paardenwei? Dit zijn vragen waar meer paardeneigenaren mee worstelen. Ik hield een kort interview met Rolinka over haar ervaringen met het weidebeheer na advies van Landerade.

Waarom heb je begeleiding bij het omvormen van je paardenwei ingeschakeld? Waar liep je tegen aan?

Ik was al een aantal jaren bezig met het omvormen van de paardenwei en de weide veranderde al wel, maar het bleef hangen in een stadium met veel boterbloemen en ridderzuring. Deze kruiden zijn giftig voor paarden en ik wil juist gezonde kruiden voor paarden in mijn weide. Ik wist niet hoe ik dit op een natuurlijke manier kon aanpakken. Daarnaast wilde ik advies over een betere inzet van de eigen paardenmest voor bemesting van de weide.

Wat vond je van het advies?

Het is een heel traject met bezoeken en advies op papier. De combinatie van de bezoeken, bodemonderzoek en het geschreven advies ervaar ik als zeer waardevol. Filippien zei dingen die inspirerend en prikkelend waren. Dat zette je aan het denken. Het advies gaf ook veel informatie over hoe natuurlijke processen van het omvormen van de weide werken. Dat werkt stimulerend. Je leert nieuwe dingen en op een andere manier kijken naar je land en het beheer.

Wat was het meest opvallend aan het advies?

Ik was erg verbaasd dat uit het bodemonderzoek kwam dat er te veel voeding in de bodem aanwezig was. Omdat ik al jaren weinig bemest had naar mijn idee en dat wat ik aan mest strooide ook echt nodig was om het gras te laten groeien. Nu mocht ik het hele jaar niet bemesten!

Wel moest ik tekorten in de bodem aanvullen en nieuwe beheermaatregelen toepassen. Maar wat nog het meest opvallend was is dat het gras beter groeide dan voorheen!

Pinksterbloemen

Wat was nieuw/ wist je echt niet met betrekking tot het omvormen van de paardenwei?

De weide moest eerst belucht worden, dat was geheel nieuw voor mij. Voor herstel van de bodembalans blijkt zuurstof in de bodem erg belangrijk te zijn.

Daarnaast was de kennis van hoe een bodem werkt nieuw. Dat er een bodemvoorraad is van voedingsstoffen, maar dat voor groei van gras en kruiden het belangrijk is dat deze bodemvoorraad ook beschikbaar is voor de planten. In het advies stond dat je het kan vergelijken met je voorraadkast aan voedingsmiddelen. Dat je wel een volle voorraadkast kan hebben, maar zolang er geen kok is die de voedingsmiddelen bereidt, je geen maaltijd op je bord krijgt. Dus als er geen kok is, heeft het geen zin om meer voedingsmiddelen te kopen!

Gezond bodemleven is heel belangrijk bij de omvorming van je paardenwei

Het gras in mijn weiden groeide dus niet doordat er te weinig voeding in de bodem zat, maar doordat er geen bodemleven was om de voedingsstoffen vrij te maken voor de planten. Nu, door de herstelmaatregelen het bodemleven is gestimuleerd, groeit het gras dus zonder te bemesten.

Meer over het belang van een gezonde bodem bij het omvormen van een paardenwei vind je in deze blog.

Wat vond je leuk om te weten te komen?

Ik vond de tips voor het composteren van de paardenmest heel leuk. Het werkt goed, je krijgt een heel ander product. Het is nu veel beter verteerd, veel gelijkmatiger en compacter. Het is nu echt zwarte grond geworden, terwijl ik voorheen de mest nog wel duidelijk herkende.

Hoe vond je om het advies uit te voeren?

Op basis van het bodemonderzoek adviseerde Filippien welke tekorten in de bodem aangevuld moesten worden voor de omvorming van de paardenwei. Daarnaast adviseerde zij over welke maatregelen nodig zijn voor herstel van de bodembalans. Ik vond het altijd al heel leuk om met het land bezig te zijn, maar nu werk ik vanuit een duidelijke visie. Het op een juiste manier met het land bezig zijn en onderbouwd naar een doel toewerken geeft een heel goed gevoel. En ik zag vrij snel verbetering. De boterbloemen en de ridderzuring worden al duidelijk minder. En heel leuk is het om dan een nieuwe, gewenste kruidensoort te zien verschijnen!

Smalle weegbree wordt talrijker

Filippien adviseerde ook over hoe ik het omvormingsbeheer zodanig kon uitvoeren dat de paarden toch geweid konden worden. Het advies is dus ook praktisch.

Welk deel van het advies vond je moeilijk om op te volgen?

Ik vond het heel moeilijk dat ik mijn eigen vaste mest niet mocht uitstrooien en dus moest laten afvoeren. Dat voelde erg tegennatuurlijk en het koste bovendien ook nog geld.

Daarnaast was de bodemverbetering met de extra maatregelen een behoorlijke investering. Maar ik zie nu dat het werkt, dat de weide verbetert.

Ik doe het tenslotte om mijn paarden gezonde voeding te kunnen bieden zodat ze ook gezond blijven. Daarnaast wordt mijn omgeving natuurlijker met een grote diversiteit aan planten- en diersoorten en daar geniet ik elke dag van.

Kleine klaver

Welke veranderingen zie je al in het eerste jaar van uitvoeren van de maatregelen? Wat viel vooral op?

De eerste eye-opener was dat, ondanks dat ik niet had bemest, de weide het hele jaar groen bleef en goed groeide, ondanks de droogte. Dat was wel bijzonder om te ervaren. Normaliter werd de weide op een gegeven moment geel en dan strooide ik wat stikstof en ging het weer beter. Maar dat is nu dus niet nodig!

Ook ervaar ik dat de bovenlaag luchtiger is als anders, dat lijkt zo als je als je er over heen loopt. Daarnaast zie ik in de soorten echt een verschuiving optreden. De boterbloemen en ridderzuring namen af en met name vertakte leeuwentand en smalle weegbree nemen toe. Er komen laagproductieve grassen zoals grote vossenstaart.

Grote vossenstaart

Ook zag ik een aantal nieuwe soorten verschijnen zoals rode klaver (gezond voor paarden) voederwikke en kleine klaver. En er waren veel meer pinksterbloemen! Dat is erg leuk om te zien. Iedere dag is het weer een verrassing.

Rode Klaver

Schapen tegen ridderzuring: hulp bij het omvormen van de paardenwei

Om de ridderzuring sneller tegen te gaan steek ik ze uit. Dat is best veel werk dus ik heb assistentie van een aantal schapen van een kennis. De ooien met lammeren aten wel de jonge blaadjes, maar de oudere planten lieten ze links liggen. Ik heb nu een groepje schapen-rammen die ik inzet om de ridderzuring te terug te dringen. Dit groepje rammen vindt de ridderzuring juist erg lekker en eet ook de oude planten.

Dat vind ik zo leuk aan het op een natuurlijke manier werken. Dat je gebruik maakt van de grote verscheidenheid die de natuur biedt en eenieders talenten.