Boekenblog: Rijkunst, de zit in de basis van Anne Muller

Komt deze boektitel jou ergens bekend voor? Ik dook ook direct mijn boekenkast in toen ik ‘Rijkunst – de zit in de basis’ van Anne Muller uit de verzenddoos van Media Boekservice haalde. En inderdaad: daar stond Anne Muller’s klassieker ‘Basis Rijkunst – Wat beweegt de ruiter?’ tussen de paardenboeken. Een groot deel van het nieuwe boek las je eerder al in de uitgave van 2004. Een beetje opfrissen kan nooit kwaad – én daarbij bevat de nieuwe Rijkunst een fijn extraatje!

Rijkunst in beeld gebracht

Dit boek wil je eerst een paar keer uitvoerig doorbladeren, voordat je start met lezen: het stroomt werkelijk óver van de geweldige, voor Anne Muller zo karakteristieke, beeldende tekeningetjes. Je treft paardjes en ruiters aan in allerlei mogelijke posities, samengesteld uit op elkaar gestapelde cirkels die al dan niet in balans liggen. Ook een geplette hamburger, een boksbal waarop gestompt wordt, een hijskraan en een ballerina worden door Muller ingezet om haar woorden kracht bij te zetten.

Rijden vanuit je zwaartepunt

Muller heeft haar boek opgebouwd uit logisch op elkaar volgende onderdelen van het paardrijden. Ze begint bij de basis en werkt via lichaamstaal naar de zithouding en zo verder naar de hulpen.

In Anne Muller's visie staat geen enkele handeling van de ruiter op zich: alle hulpen of acties hebben invloed op elkaar en dus op het eindresultaat.

Je leert dat alle hulpen beginnen vanuit het zwaartepunt van de ruiter. De schrijfster noemt dit: ‘rijden vanuit je midden’. “Als ik wil dat het paard in beweging komt, begin ik mijn zwaartepunt in de gewenste richting te bewegen. Als ik wil dat het paard stopt, ‘stop’ ik eerst de beweging van mijn eigen zwaartepunt.”

Praktische oefeningen zonder paard

Veel vaardigheden die je goed kunt gebruiken bij het paardrijden, kun je prima aanleren en oefenen zónder dat er een paard aan te pas komt. Dat komt goed uit: hoeft je paard ook niet te dealen met al jouw gestuntel! Anne Muller lijkt te beschikken over een onuitputtelijke voorraad creatieve oefeningen. Je vindt overal verspreid door het boek kleine kadertjes waarin een toepasselijke oefening wordt uitgelegd.

Om te leren voelen hoe weinig druk nodig is om de ideale basisspanning van de teugels te bereiken, beschrijft Muller bijvoorbeeld deze oefening: “Voel met je ringvinger hoeveel ‘druk’ er nodig is om een deukje te maken in de binnenkant van je onderarm”.

Ik probeer het meteen uit: zó weinig! Ik weet zeker dat de tong van veel paarden compleet wordt geplet door de teugeldruk van hun ruiter. Zo’n eenvoudige oefening kan iedereen laten ervaren hoe weinig spanning op de teugel voldoende is.

Niet zulke lichte kost

Oef... het is wel een heleboel informatie die je aantreft in Rijkunst, de zit in de basis. Niet alles tegelijk proberen in je op te nemen!

Voor deze boekenblog probeer ik natuurlijk zoveel mogelijk in het boek te lezen. Gelukkig komt Muller met een ‘peptalk' precies op het moment dat ik me overweldigd voel door al die aanwijzingen, die eindeloze lijst met dingen waar je op moet letten. “Niet boos worden op jezelf als je het even weer vergeet, zo hoort dat.”

Op naar een paardvriendelijker manege

Muller pleit voor een paardvriendelijker manege. Dit voor elkaar krijgen, heeft volgens haar alles te maken met een goede opleiding van de instructeurs die op de manege lesgeven. Zij moeten in staat zijn de (beginnende) ruiter uit te leggen wat de basisprincipes van de rijkunst zijn.

“Een ruiter direct in een lopende les gooien” is volgens Muller geen goed idee. “We zouden van ruiters moeten eisen dat ze bij aanvang de gebruiksaanwijzing tot zich nemen.” Hiermee ben ik het volledig eens!

10 punten voor welzijn onder werktijd

Een bruikbare, begrijpelijke 'gebruiksaanwijzing paard', daar is behoefte aan. Want hoe leg je aan (beginnende) ruiters uit hoe een paard denkt en wat je een paard kunt leren? Draai 'Rijkunst' om en je vindt het 'lesboek' W.O.W.! Rijden op een beloning.

Hoewel het een beetje ouderwets aandoet om een boek om te moeten draaien om bij de toegift te komen, bevat ‘W.O.W.! Rijden op een beloning’ heel mooie aanvullingen op alle tips die Anne Muller je in ‘Rijkunst’ geeft.

W.O.W. legt namelijk de nadruk op het paard: want hoe zorgen we ervoor dat ons paard begrijpt wat wij bedoelen? En hoe maken we aan ons paard duidelijk dat wij ook begrijpen hoe hij zich voelt?

W.O.W. is het mooie resultaat van een samenwerking van Anne Muller met Machteld van Dierendonck. Machteld van Dierendonck is bekend om haar wetenschappelijk onderzoek naar het gedrag van paarden.

In begrijpelijke taal, verduidelijkt met vele mooie tekeningen, leggen Muller en van Dierendonck de (beginnende) ruiter uit hoe een paard denkt en hoe je dat in de training kan inzetten.

AUW! En nog 9 mensenwoorden voor paardengedrag

Alle paardengedrag is volgens Anne en Machteld te vangen in tien mensenwoorden.

Persoonlijk houd ik niet zo van het ‘labelen’ van gedrag met een woord – gedrag begrijpen gaat wat mij betreft wat meer vanuit je gevoel. Maar het hier gebruikte systeem kan wel goed van pas komen om kinderen meer te leren over paardengedrag. Ik denk ook dat de woorden die Muller en van Dierendonck gekozen hebben, kinderen aan zullen spreken door de herkenbaarheid en bondigheid. JA, HÉ, NEE, OEPS, UH?, POEHE, AHA, AUW, CHILL en WOW zijn ten slotte voor iedereen bekende, snelle uitroepen die voor veel mensen dezelfde betekenis hebben.

Muller en van Dierendonck beschrijven vervolgens de 10 'arbeidsvoorwaarden' voor paarden. Deze zijn gebaseerd op de wetenschappelijke benadering van de rijkunst door ISES: International Society for Equitation Science. Het welzijn van paarden tijdens training en competitie staat in deze benadering centraal.

Beide schrijfsters verdienen wat mij betreft al een 10 door het belang van de soorteigen behoeften van het paard te benadrukken. Het is goed dat we beseffen dat we allerlei dingen van onze paarden verlangen, die absoluut niet in hun natuurlijk gedrag voorkomen! Muller: "En wat willen wij van paarden? Niet vluchten, niet vechten.. Niet bang zijn voor vlaggen, toeters en bellen..[...] Een dagje of zelfs twee rust op stal moet kunnen?"

Verplichte kost voor iedere paardrijinstructeur

Dit boek bevat een hele serieuze boodschap en ontzettend veel bruikbare informatie voor instructeurs én ruiters. De vele tekeningen maken Rijkunst, de zit in de basis en W.O.W.! Rijden op een beloning wat luchtiger en echt leuk om door te bladeren.

De stof zelf is goed om af en toe te herhalen. Voor jezelf, maar zéker ook als je lesgeeft aan (beginnende) ruiters. Het leuke aan de opbouw van het boek is, dat je er steeds een klein stukje of een oefening uit kunt pikken, waar je in je les aandacht aan kunt besteden.

Nog vóórdat je een jonge ruiter voor het eerst op een paard laat zitten, zou de basisvraag 'wat is een paard eigenlijk?' al een paar keer ter sprake moeten zijn gekomen. Aandacht voor natuurlijk paardengedrag kan het leven van vele manegepaarden een stuk prettiger maken.

Rijkunst, de zit in de basis en W.O.W.! Rijden op een beloning bieden hele goede handvatten om het paardenwelzijn op maneges te vergroten. Verplichte kost voor iedere paardrijinstructeur!

Ook lezen?

Anne Muller's Rijkunst, de zit in de basis vind je bij Mediaboek.

Houd jij ook van paardenboeken? Ik hoop dat deze blog je inspireert! Eerder schreef ik boekenblogs over Op zoek naar niets van Carolien Staal en Pilates en stretching voor paarden van Gillian Higgins.