Het is weer voorjaar! April is de tijd om de planning te maken voor het weidebeheer van het komende seizoen. Gezond gras en hooi voor je paarden krijg je met een gezonde bodem. En een gezonde bodem ontwikkel je met natuurlijk weidebeheer. Hierbij werk je mee met de natuurlijke processen en daarbij maak je gebruik van natuurlijke bodemverbetering en organische meststoffen.
In deze blog vertel ik dan ook over bodemverbetering, het gebruik van organische meststoffen en waarom kunstmeststoffen schadelijk zijn.
Gezonde bodem voor plantengroei
Om goed te kunnen groeien hebben gras en weidekruiden naast water en zuurstof voedingstoffen nodig. Belangrijke voedingstoffen in de bodem zijn bijvoorbeeld stikstof, fosfaat, kalium, magnesium, fosfor, zwavel en calcium.
Daarnaast zijn er ook sporenelementen nodig. Behalve dat deze stoffen in de bodem aanwezig moeten zijn (bodemvoorraad), moeten deze ook beschikbaar zijn voor de planten om op te kunnen nemen (beschikbaarheid).
Bodemleven maakt de in de bodem gebonden voedingstoffen beschikbaar voor de plantengroei. Het bodemleven is afhankelijk van de juiste hoeveelheid en samenstelling organische stof in de bodem. Door de organische stof zijn er ook meer holtes in de bodem waardoor zuurstof aanwezig is en water beter wordt vastgehouden.
Kunstmeststoffen brengen bodem en plantengroei uit balans
Kunstmeststoffen zijn synthetische meststoffen die chemisch geproduceerd worden. De productie van deze meststoffen kost veel energie en is ongunstig voor het milieu. Kunstmest bevat daarnaast hoge gehalten aan zouten die een negatief effect hebben op het bodemleven.
Bij langdurig gebruik zullen ook regenwormen, die een belangrijke rol spelen in de bodembalans, sterk afnemen.
Kunstmest bevat geen sporenelementen waardoor de bodem heel eenzijdig bemest wordt terwijl sporenelementen wel door de plantengroei gebruikt worden en belangrijk zijn voor de gezondheid van vee en paarden.
Daarnaast spoelen kunstmeststoffen snel uit omdat ze ongebonden zijn en makkelijk oplossen in water met gevolgen voor grondwater en milieu.
De voedingsstoffen komen bij kunstmest snel beschikbaar en vaak niet in de juiste verhouding. Door de hoge beschikbaarheid in een kort tijdsbestek groeien hoogproductieve grassen hierdoor heel hard. Dit leidt tot extreem hoge grasgroei met hoge gehalten aan suikers wat kan leiden tot koliek en hoefbevangenheid bij paarden.
Een verstoorde bodem is daarnaast minder goed bestand tegen plagen zoals engerlingen. Engerlingen eten plantenwortels waardoor het gras afsterft en kale plekken in de weide ontstaan.
Bij een verstoorde bodem komen de voedingstoffen niet uit de bodemvoorraad vrij en daardoor is voor de grasgroei telkens weer kunstmest nodig. De negatieve groeispiraal wordt op die manier in stand gehouden.
Structuurverbetering bodem
Wanneer je geen gebruik wilt maken van kunstmeststoffen, dan is het noodzakelijk om de bodembalans op orde te brengen, zodat de voedingstoffen die in de bodem (vaak rijkelijk) aanwezig zijn gebruikt worden.
De basis van een goede bodembalans is de aanwezigheid van gezond bodemleven dat de voedingstoffen beschikbaar maakt.
Wanneer uit het bodemonderzoek blijkt dat het organische stofgehalte in de bodem laag is en daardoor de aanwezigheid van bodemleven laag is, dan zal de structuur van de bodem verbeterd moeten worden om de bodemprocessen te stimuleren.
Bodemverbetering
Door bodemverbeteraars aan de bodem toe te voegen verbetert de structuur van de bodem, waardoor de bodem luchtiger wordt en deze water beter kan reguleren. Dit zijn de uitgangspunten voor een levendige bodem.
Bodemverbeteraars zijn bijvoorbeeld zeoliet, bentoniet of basalt. Afhankelijk van wat er uit het bodemonderzoek blijkt wordt een bepaald type bodemverbeteraar toegepast. Daarnaast kan compost van een bepaalde samenstelling een rol spelen bij bodemverbetering.
Let op, het type compost wat gebruikt wordt is afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin de weide zich bevindt. Wordt dit niet goed afgestemd, dan kan dit de ontwikkeling juist tegen werken!
Lava is geen structuurverbeteraar, lava bestaat uit sporenelementen en met name uit silicium. Dit wordt gebruikt om een tekort aan sporenelementen aan te vullen.
Waarom organische meststoffen?
Wanneer uit het bodemonderzoek blijkt dat er van bepaalde voedingsstoffen tekorten zijn in de bodem, dan is het voor herstel van de bodembalans belangrijk om deze aan te vullen.
Mijn advies is om dan organische meststoffen te gebruiken. Met organische meststoffen maak je de bodem duurzaam gezond. Daarnaast is het gebruik van organische meststoffen goed voor het milieu. Deze meststoffen zijn 100% samengesteld uit dierlijke of plantaardige grondstoffen.
Organische meststoffen verbeteren door hun samenstelling de structuur van de bodem. Bij organische meststoffen is de verhouding tussen de verschillende ingrediënten zodanig dat de werking langdurig en gelijkmatig is.
De voeding komt gedoseerd ter beschikking voor opname door de plant die deze vervolgens direct opneemt. Daardoor is er geen kans op overbemesting.
Organische meststoffen hebben dus een dubbele werking. Ten eerste stimuleren ze de plantengroei gunstig. Ten tweede versterken ze het natuurlijk evenwicht en ontstaat een positieve groeispiraal.
Ook met kalk kan je een verschil maken
De reguliere kalk (bv groenkalk of dolokal) is een eenzijdige kalksoort die diep uit de bodem gewonnen wordt. Dit is een harde kalksoort zonder al te veel sporenelementen. Door de hardheid duurt het langer voor de kalk in de bodem is opgenomen en werkzaam is. Vaak is er ook aan de reguliere kalk magnesium toegevoegd. Dit is bij veel bodems niet nodig waardoor overbemesting met magnesium een gevolg kan zijn.
Zeeschelpenkalk is goed alternatief. Dit type kalk werkt langzaam en langdurig en is zeer geschikt als onderhoudskalk. Is er echter een kalkgebrek in de bodem en moet de bodemvoorraad aangevuld worden dan kan je beter voor Maërl kiezen.
Maërl kalk is een zeer zachte kalk en is gemaakt van aangespoelde kalk skeletten van zeedieren en zeewierresten uit Frankrijk. Dit is dus een restproduct uit de zee. Deze kalk bevat veel sporenelementen wat extra goed is voor aanvulling van de bodembalans. De Maërl kalk wordt direct, maar gelijkmatig en dus langduriger door de bodem opgenomen. Maërl kalk is echter door de manier van winning duurder dan reguliere kalk.
Een goedkoper en goed alternatief is dan organische cocolietenkalk. Deze kalk is oorspronkelijk ook afkomstig van de zee, maar wordt uit de bodem gewonnen. Deze kalkafzetting is relatief jong en bevat veel sporenelementen. Ook dit is een zachte kalk waardoor de opname sneller is dan reguliere kalk, maar daarnaast ook langdurig werkt.
Bodemleven
Wanneer je de structuur van de bodem hebt verbeterd en de tekorten hebt aangevuld dan is het belangrijk om de gehele ontwikkeling te starten met het enten van bodemleven. Want zonder bodemleven geen bodemprocessen.
Je zou het bodemleven ook vanzelf kunnen laten ontwikkelen, je hebt tenslotte aan al de voorwaarden die bodemleven stelt voldaan. Bedenk echter dat dit proces zo’n drie jaar nodig heeft. Door bodemleven te enten win je dus 3 jaar.
Bodemleven enting bestaat uit een mengsel van micro-organismen die in de bodem voor een goede werking van de bodem zorgen zoals Mycorrhizae, protozoa, Trichoderma ‘s, etc. Deze kunnen meteen aan de slag met de omzetting van de voedingsstoffen in de bodem voor het gras en de kruiden.
Bodemleven enten is niet hetzelfde als de bacteriemengsels die organische stof fermenteren. Dit soort bacteriemengsels zijn heel goed te gebruiken om toe te voegen aan paardenmest voor snellere fermentatie of in de stal te sproeien om de mest en strooisel voor te verteren. Wordt dit op de weide gesproeid dan verbetert het niet het bodemleven. Dit zijn twee heel verschillende dingen.
Grondsoorten in Nederland
Er zijn verschillende grondsoorten in Nederland zoals kleigronden, zandgronden, veengronden en nog een grote variatie aan ondersoorten. Iedere grondsoort heeft andere eigenschappen, wat bij disbalans de ontwikkeling naar een gezond, kruidenrijk grasland voor paarden kan stagneren.
Zo kunnen veengronden een hoge mineralisatie hebben. Kleigronden hebben daarentegen snel last van verslemping van de toplaag. Zandgronden verzuren en verdichten snel. Iedere grondsoort is anders en vraagt om een andere aanpak.
Belangrijk is om de maatregelen goed af te stemmen op dat wat de grond daadwerkelijk nodig heeft. Dit kan bepaald worden door het laten uitvoeren van bodemonderzoek. Dan voorkom je dat je lukraak verbetermiddelen strooit en onnodige hoge kosten maakt.
Het op de juiste manier verbeteren van de bodem kan echter ook hoge kosten met zich meebrengen, met name in de eerste jaren. Maar bedenk dat deze kosten nodig zijn om het weiland én de paarden hierna jarenlang in goede conditie te houden.
Giveaway
Meld je aan voor de Natuurlijk Paarden nieuwsbrief en maak kans op een gratis kuur Verm-X natuurlijke ontworming voor je paard. Verm-X is samengesteld uit 11 werkzame kruiden die paarden in de natuur zelf bij elkaar grazen om hun darmflora in topconditie te houden.
Aanmelden
Comments
Bedankt voor het delen van de informatie over bodemverbetering. Wij willen binnenkort ook een bodemonderzoek laten uitvoeren. Wij zijn erg benieuwd naar de uitkomst en het advies.