Een paardenhaag: groen, divers en mooi!

Wie graag een wat groener en eetbaarder erf of weiland voor zijn paard wil ontwikkelen, zou eens na kunnen denken over het planten van een paardenhaag. Ik ben er zelf erg enthousiast over omdat een paardenhaag op veel plekken inzetbaar is, en zowel op grote als op kleine schaal goed toe te passen is. Op mijn eigen terrein heb ik er dan ook al meerdere aangeplant.

Een paardenhaag is een voor paarden eetbare haag, samengesteld uit sterke en goed te snoeien inheemse soorten. In de herfst verliest de haag zijn blaadjes, om in het voorjaar met fris groen loof weer uit te lopen.

Ook bestaan er wintergroene paardenhagen, daarover later meer.

De paardenhaag als omheining

Hagen in combinatie met dieren zijn op zich niet nieuw; hagen werden vroeger heel veel toegepast als begrenzing voor vee en andere dieren, minder als bron van gezondheid en schoonheid. Er werd dan gekozen voor planten met stekels; die waren voor dat doel het meest functioneel. Lees hierover meer in het artikel 'Natuurlijke afrastering voor je paardenwei'.

Toepassing

Een paardenhaag is toe te passen als erfscheiding, als groene rand rondom een paddock of bak, langs een toegangspad of als begeleiding van een track in je paddock paradise huisvesting bijvoorbeeld. Je kan er ook verschillende delen van je weiland mee afscheiden.

Hoe hoog wordt de paardenhaag?

Een veel gestelde vraag is: Hoe hoog, en hoe breed wordt de haag?’ Mijn antwoord is dan: ‘Dat bepaalt je snoeischaar!’

Je kan dus zelf bepalen hoe hoog of breed je de haag laat uitgroeien. Dat is vooral afhankelijk van de functie. Om een bak of paddock zal je de haag misschien niet snel manshoog laten worden in verband met het zicht; op een erfgrens of als afscherming naar een lelijke schuur of weg kies je makkelijk voor meer hoogte.

Smal of breed?

Wil je een smalle paardenhaag, dan plant je een enkele rij aan, wil je een brede buffer dan kun je een dubbele rij planten.

Ga er van uit dat een haag minimaal een 75 tot 100 cm nodig heeft om goed te kunnen groeien en uit te kunnen groeien. In gesnoeide vorm wordt de haag dan tijdelijk weer wat smaller.

Ben je op zoek naar een brede groene buffer, dan is het een idee om een dubbele haag aan te planten. Je plant dan twee rijen, op een afstand van ongeveer een meter van elkaar. De paardenhaag kan dan wel anderhalf tot twee meter breed worden.

Wintergroene of bladhoudende paardenhaag?

Ik maak zelf veel gebruik van de gemengde bladverliezende paardenhaag. Deze bestaat uit een stuk of zes eetbare soorten, die ieder jaar met hun frisgroene blad het voorjaar weer aankondigen.

Het voordeel van de bladverliezende haag is de variatie in soorten. Je kan je paard op deze manier een afwisselend menu aanbieden. Een (smalle) bladverliezende haag geeft net wat minder beschutting (wind en zicht) dan een wintergroene haag.

Wel zijn de voordelen voor de natuur (biodiversiteit) hoog bij een gemengde inheemse haag. Allerlei vogels en kleine diertjes zullen er ook gebruik van maken als voedsel- en schuilplek.

De wintergroene paardenhaag

Laat ik beginnen te vertellen dat er maar weinig wintergroene planten en dus hagen zijn die voor paarden eetbaar zijn. Let dus goed op wat je koopt.

Maar ze zijn er wel! Op de kwekerij bied ik hagen van douglasspar (Pseudotsuga menziesii) en van fijnspar (Picea abies) aan.

De eerste groeit op alle grondsoorten en groeit vrij hard, de laatste houdt niet van natte voeten en groeit wat langzamer. Omdat deze planten beide een vrij open groeiwijze hebben zijn ze functioneler als je ze wat breder laat worden, maar wel regelmatig snoeit. Dan krijgen ze een dichte structuur. 

Voordelen van een paardenhaag voor je paard

Een (gemengde) paardenhaag is als een lopend buffet voor je paard. Los van de gezondheidseffecten door de aangeboden variatie is het voor veel paarden ook een leuke activiteit om de hagen na te lopen op lekkere blaadjes en frisse scheuten!

Wie knipt de hagen: jij of je paard?

Het onderhouden van een paardenhaag hoeft niet veel tijd te kosten, mits je het handig aanpakt. De eerste jaren zullen de planten de tijd nodig hebben om goed en stevig verankerd te raken in de grond. Zorg dat je paarden het eerste jaar niet zelf bij de plantjes kunnen; die trekken ze zo los, of er uit… Zelf snoeien en het  snoeisel voeren kan wel prima.

Is de haag eenmaal goed aan geslagen en goed aan de groei, dan kan je een (stroom)draadje spannen op de reikwijdte van je paard, zodanig dat je paard net bij de uiterste topjes kan. Dan is het snoeien opgelost! Zeker als je paard aan weerszijden van de paardenhaag kan komen. Zo niet, dan snoei je die andere zijde zelf.

Zelf een paardenhaag planten?

Het beste plantseizoen voor hagen loopt van november tot eind maart, als de planten in rust zijn. Voordat je de paardenhaag gaat planten, zorg je dat je een voldoende diepe en brede plantgeul gegraven hebt. Dat werkt verreweg het makkelijkste, en het maakt de grond mooi los.

In een heel droog voorjaar of droge zomer is watergeven de eerste jaren noodzakelijk om veel uitval te voorkomen.

Stappenplan voor het aanplanten van je paardenhaag

Bestel je een paardenhaag bij Paard&Plant, dan krijg je daar ook uitgebreide plantinstructies bij. Je hoeft dus geen groene vingers te hebben om je plek groener te kunnen maken! Hieronder vind je de belangrijkste stappen alvast:

• Plantseizoen: van november tot eind maart. Bij strenge vorst kan er niet geplant worden.
• Bepaal de plek: waar en tot waar komt de paardenhaag? Hoe breed mag en kan de haag hier worden?
• Voorbereiden van de grond: graaf een sleuf van ongeveer 30 cm breed en 40 cm diep.
• Uitplanten: laat de planten zo lang mogelijk in de zak zitten. De wortels drogen zeer snel (binnen vijf minuten) door wind en licht!
• Uitplanten: zorg dat de wortels van de planten volledig in de sleuf verdwijnen. Ze mogen dus niet boven de grond tevoorschijn komen.
• Uitplanten: schuif de aarde rustig terug in de sleuf, en druk deze voorzichtig met de voet aan.
• Water geven: na het planten hoef je geen water te geven. Dat doe je pas als de haag begint uit te lopen en er nauwelijks regen valt.
• Terugsnoeien: je stimuleert groei bij je paardenhaag door ‘m na aanplant even flink terug te snoeien, tot ongeveer 2 / 3.
• Oogsten: als de paardenhaag in de zomer gaat groeien kun je het eerste jaar al af en toe wat blaadjes plukken voor je paard. Ga je in de nazomer een eerste keer bijsnoeien, dan kun je dit snoeisel aan je paard geven.

Met paardenhagen maakte ik mijn erf heel eenvoudig groener, diverser en gezonder, voor mijn paarden en voor andere dieren. Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen!

Paard&Plant heeft als doel  het aanbieden van eetbare planten voor paarden en het verspreiden van kennis hierover zodat je als paardeneigenaar zelf een gezonde en uitdagende leefomgeving voor je paard kan creëren! In een serie blogs lees je wat Sietske op haar groene en paardvriendelijke erf allemaal doet met paardenplanten.