Boekenblog: Het nieuwe voeren

Dierenarts Annette van Weezel Errens neemt je in haar boek ‘Het nieuwe voeren’ mee op een ontdekkingstocht naar het belang van een uitgebalanceerde voeding en wat dit betekent voor het paardenwelzijn.
In Nederland houden we samen zo’n 400 duizend paarden en pony’s. Als paardeneigenaar zorg je dagelijks voor de voeding van je paard. Waar let jij op bij het bepalen van het rantsoen? Met dit fijne handboek heb je alvast de nodige basiskennis bij de hand!

Mooi boek

Zodra je ‘Het nieuwe voeren’ vasthebt, valt op hoeveel zorg er is besteed aan de uitstraling en inhoud. De bladzijden staan boordevol foto’s, kleurrijke diagrammen en tekeningen en zijn overzichtelijk ingedeeld met tussendoor aparte blokken aan verdiepende informatie en weetjes. Zonder ook maar één woord te hebben gelezen, mag dit boek met recht een móói boek genoemd worden. En je weet wat het is met mooie boeken… die hóren gewoon in je boekenkast te staan pronken!

De lezer aan zet met het nieuwe voeren

Maar wacht nog even met de decoratieve functie van ‘Het nieuwe voeren’ tot je het boek gelezen hebt: de inhoud is namelijk zeker de moeite waard. Van Weezel Errens daagt je uit om het management van je eigen paard eens kritisch te bekijken. In elf hoofdstukken wordt haar visie, die ze ‘het nieuwe voeren’ noemt, in begrijpelijke taal uitgerold. Nergens wijst de auteur met een beschuldigende vinger, haar eigen mening lijkt niet zo zeer van belang, het doel is om uit te leggen hoe dingen werken. Een mooie manier om de lezer zélf aan het werk te zetten.

Ruwvoer: de basis van het rantsoen

Paarden in de natuur zijn ongeveer 14 tot 16 uur per dag bezig met het eten van laagwaardig ruwvoer. “Dat zijn grassen, kruiden en takjes met weinig energie en eiwit en veel structuur/vezels” aldus van Weezel. Waar het zogenaamde ‘oude voeren’ zich vooral richt op het zorgen voor voldoende energie en eiwitten in de vorm van vele kilo’s krachtvoer, gaat het ‘nieuwe voeren’ uit van een vezelrijke basis aan ruwvoer en wat een paard daar al uit kan halen.

Uit onderzoek blijkt dat een paard twee keer zoveel ruwvoer nodig heeft dan voorheen werd gedacht. “In veel gevallen is het aanvullend voeren van krachtvoer hiermee overbodig”, schrijft de auteur. “Het rantsoen van een paard zou om te beginnen uit minimaal 1,5% van het lichaamsgewicht aan ruwvoer moeten bestaan”.

Paardenwelzijn

‘Het nieuwe voeren’ heeft als ondertitel ‘Praktisch handboek voor een beter paardenwelzijn’. Wat heeft paardenvoeding met welzijn te maken? Nou, alles! Paarden in de natuur zijn het overgrote deel van de dag bezig met al lopend zoeken naar voedsel. Een paard is dus duidelijk ‘niet gemaakt’ om hele dagen stil te staan en te leven op 2x per dag een emmer brokken. Stilstaan bemoeilijkt de spijsvertering. Voeg daar nog bij een hoger stressniveau door het ontbreken van nabije soortgenoten en je hebt zomaar een aantal ingrediënten voor gezondheidsproblemen te pakken. Ook gedragsproblemen en stalondeugden vinden hun oorsprong vaak in huisvesting en voeding.

‘Van mond tot kont’

Hoe werkt het spijsverteringsstelsel van een paard nou eigenlijk? Van Weezel Errens legt uit: “het spijsverteringskanaal bestaat uit alle organen waar het voedsel doorheen gaat en de organen die spijsverteringsenzymen produceren. Dit begint bij de mond en eindigt bij de anus, waar de mest het lichaam verlaat”.

In de eerste hoofdstukken van ‘Het nieuwe voeren’ gaat de auteur in op de verschillende onderdelen van het verteringsstelsel van het paard en hun functies. Zo begint ze bij het belang van een goed gebit: daarmee moet immers al dat ruwvoer goed gekauwd kunnen worden!

Voeding als basis om zelf gezondheidsproblemen op te lossen

Aan de hand van de verschillende organen in het spijsverteringsstelsel van het paard komen ook allerlei bekende gezondheidsproblemen aan bod. Zo lees je over maagzweren, die bij paarden veel voorkomen, en het belang van voldoende vrije beweging, voldoende ruwvoer en gezelschap van soortgenoten bij het voorkomen van aandoeningen aan het verteringsstelsel.

“Met goede voeding stel je het paard in de gelegenheid zelf de problemen in zijn lichaam op te lossen” legt de auteur uit. Zo kan een paard met een gezonde darmflora prima zelf omgaan met bijvoorbeeld een worminfectie, mits de infectiedruk in de leefomgeving niet te hoog is.

Het nieuwe voeren: bepalen van een geschikt rantsoen

Hoe kom je erachter wat jouw paard nodig heeft om gezond te blijven en goed te kunnen functioneren? Bij het samenstellen van de beste voeding voor je paard, moet met een aantal factoren rekening worden gehouden, legt Annette van Weezel Errens uit. Om te beginnen heb je te maken met Paard specifieke eigenschappen als ras, temperament, geslacht, leeftijd, hoeveelheid arbeid, gezondheid en kwaliteit van de mest (ook hierover is een heel leerzaam stuk opgenomen in het boek!)

Daarnaast is de Body Condition Score van belang. Met duidelijke tekeningen van wat een normaal postuur is, kun je zelf checken hoe jouw paard scoort. Regelmatig wegen en met foto’s bijhouden hoe je paard eruitziet, is een goede gewoonte.

In de bijgevoegde tabellen kun je eenvoudig de energie- en eiwitbehoefte en vitamine normen opzoeken. Deze zijn ook uitgesplitst op bijvoorbeeld dragende en lacterende merries.

Wat je je paard wel én niet wilt voeren

De ‘Het Nieuwe Voeren’ voerpiramide laat zien hoe de verschillende onderdelen waaruit je het rantsoen van je paard samenstelt, zich tot elkaar verhouden. Met als onderste, breedste laag water en zo via vezels, eiwitten, vetten en oliën naar helemaal bovenin aanvullend voer. De piramide maakt in één oogopslag duidelijk dat ruwvoer het belangrijkst is. Daar besteedt de auteur dan ook de nodige aandacht aan.

Dat er ook dingen zijn die je je paard juist níet moet voeren, maakt van Weezel Errens duidelijk in hoofdstuk 9. Het spijsverteringsstelsel van je paard kan ernstig te lijden hebben onder bijvoorbeeld gifstoffen. Dit deel van het boek bevat een heel interessant overzicht van (giftige) planten die je absoluut niet in je paardenwei wilt hebben, met duidelijke foto’s die je kunt gebruiken om te vergelijken.

Overgewicht: probleem van deze tijd

Een veelbesproken onderwerp als het gaat om voeding, is afvallen. Veel gedomesticeerde paarden zijn te zwaar. Overgewicht brengt allerlei nadelige gezondheidseffecten met zich mee. Vaak houden die zichzelf ook nog in stand: een vicieuze cirkel van niet lekker in het vel zitten, onprettig bewegen, daardoor te weinig bewegen en wel (te) veel voedingsstoffen binnenkrijgen. Veel aandoeningen hebben hiermee te maken. Denk aan insulineresistentie. ‘Het nieuwe voeren’ geeft je tips om met afvallen aan de slag te gaan. “Het najaar is de beste tijd om te starten” adviseert de auteur.

Een eyeopener waar in de huidige trend van het onbeperkt aanbieden van ruwvoer vaak niet bij wordt stilgestaan: “overvoeren met ruwvoer kan eenvoudig gebeuren”.

Te veel onderwerpen om overal in detail op in te gaan

Van Weezel Errens zou graag zien dat het rantsoen van een paard altijd wordt meegenomen in het behandelplan wanneer een paard ziek is. Zo hebben paarden met aandoeningen als insulineresistentie, staart- en maneneczeem en PPID vaak baat bij een aanpassing van de voeding.

Het is logisch dat de auteur niet op ieder afzonderlijk gezondheidsprobleem heel diep kan ingaan. Dit doet echter niet af aan de kwaliteit van dit fijne basis handboek. Het is natuurlijk onmogelijk om alle onderwerpen tot in detail te bespreken. Over alle afzonderlijke paardenziekten zijn hele boeken vol te schrijven.

‘Het nieuwe voeren’ is een echt opstap naar méér: het maakt je nieuwsgierig naar de vele facetten van paardenvoeding en daagt je uit het alleen maar beter te willen voor je paard.

Het nieuwe voeren: Voeding en gezondheid zijn onlosmakelijk verbonden

De auteur is er met dit prachtige boek in geslaagd een zeer ingewikkeld en allesomvattend onderwerp op een overzichtelijke manier, in begrijpelijke taal uiteen te zetten. Zoals van Weezel Errens zelf aangeeft blijft het ‘het topje van de ijsberg’: er is nog altijd heel veel onbekend. Ik denk dat je met dit naslagwerk een heldere dosis basiskennis bij de hand hebt.

Annette van Weezel Errens pleit ervoor dat in de diergeneeskunde meer aandacht komt voor de invloed van voeding op de gezondheid van paarden. Voeding speelt een belangrijke rol in het ontstaan van paardenziekten en is andersom ook een cruciale factor bij de behandeling van gezondheidsproblemen. Hiervan mogen we als paardeneigenaar, maar ook als deskundige in de paardenwereld, wel meer doordrongen raken.

Lezen!

‘Het nieuwe voeren’ van Annette van Weezel Errens verscheen in 2021 bij uitgeverij Media Boekservice.

Wist je dat er nog meer Natuurlijk Paarden boekenblogs zijn? Zo las ik 'Paarden vliegen businessclass' van Olaf Koens en 'Hoefkatrolontsteking begrijpen, behandelen, voorkomen' van Remco Sikkel.