Een dagje meekijken met de paardentandarts

De paardentandarts, een veelbesproken onderwerp op het web. Ik ben benieuwd hoe een werkdag van de paardentandarts eruitziet en krijg meteen een positieve reactie van Inge van Soest van VivaDier als ik haar vraag of ik mee mag kijken. Inge heeft haar eigen dierenartsenpraktijk in Uden, voor huisdieren en paarden. Naast dierenarts is ze ook paardentandarts. “Ik houd van de afwisseling in mijn werk” vertelt Inge als we elkaar bij de eerste klant van vandaag voor de poort treffen.

Werken in rust

Voordat Inge aan de slag gaat, neemt ze eerst de tijd om het paard even aan haar te laten wennen. “Paarden krijgen niet iedere dag een mondsperder in” zegt Inge, terwijl het paard nieuwsgierig aan haar hand ruikt. “Het is belangrijk dat het paard er geen vervelende ervaring mee opdoet”. Inge straalt vooral veel kalmte uit tijdens haar werk. Deze rust brengt ze goed over op de vier patiënten die bij deze klant op het programma staan. Er wordt niet gepanikeerd en de paarden ondergaan de behandelingen zonder verzet en met de volle aandacht erbij.

Mondsperder

De mondsperder is een halster met een metalen mondstuk, dat om het hoofd van het paard wordt bevestigd. De metalen randen van het mondstuk komen net over de boven- en ondertanden heen, zodat de mond rustig stukje voor stukje kan worden opengemaakt door aan een mechanisme aan de zijkant te draaien. “Je kunt niet even tegen een paard zeggen dat hij zijn mond open moet houden” vertelt Inge, “daar heb ik toch echt de mondsperder voor nodig." Niet alle paardeneigenaren zijn gecharmeerd van het ding. Het ziet er ook wat vreemd uit, een paard met zo’n mondsperder om zijn hoofd. Maar het is wel noodzakelijk om te zorgen dat de paardentandarts nog met al haar vingers intact naar huis gaat na de behandeling!

De gebitscontrole

De vier paarden van vandaag zijn familie van elkaar: de klant heeft de drie jongste paarden zelf gefokt. De merrie, moeder van deze drie, is er ook bij. Ze is drachtig en verwacht eind van de maand een veulen. “Ik doe niks weg hoor” vertelt de eigenaar; “ik vind het leuk om de veulens zelf te houden”. Alle paarden krijgen een jaarlijkse gebitscontrole. Dat is ook de reden dat we vandaag hier zijn: een check-up.

 “Ook paarden hebben tandsteen” antwoordt Inge op mijn vraag terwijl ze uitgebreid alle tanden en kiezen in de mond van de eerste patiënt van vandaag bevoelt. “Tandsteen komt voor op tanden die het paard niet gebruikt”. Tandsteen hoeft bij een paard niet altijd behandeld te worden. Er zijn andere problemen die wél om een behandeling vragen. Inge controleert het gebit uitgebreid op scherpe randen, wolfstanden, scheve voortanden, resten van melkkiezen of -tanden, afgebroken kiezen, rotte kiezen, ontstekingen in de mond en andere onregelmatigheden.

De behandeling

Inge vindt enkele haakjes op de kiezen van de tweede patiënt. Haakjes ontstaan op delen van de kiezen die niet worden gebruikt voor het malen. Ze prikken dan aan de buitenkant in de wang van het paard en aan de binnenkant in de tong. Deze haakjes kunnen weggevijld worden, met de elektrische dremel of handmatig met de tandenrasp. Het doel van de behandeling is om de haken weg te vijlen en er zo voor zorgen dat de kiezen weer zo goed mogelijk op elkaar komen te staan. Zo kan het paard zijn gebit weer goed gebruiken. Afhankelijk van de situatie kiest Inge voor handmatig of elektrisch werken.

Sedatie

Soms is het nodig om een paard voorafgaand aan een gebitscontrole of -behandeling een roesje te geven. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een paard in paniek raakt bij het omdoen van de mondsperder. Vandaag laten de patiënten het goed toe dat Inge in hun mond bezig is. Dat kan ook wel eens anders zijn: “Een paard dat in paniek is, is niet veilig om te behandelen.” Steigeren, met de benen slaan, voortdurend weglopen, je weg proberen te duwen: wanneer deze dingen gebeuren sta je als paardentandarts niet meer veilig te werken. Ook voor de eigenaar is zo'n situatie niet meer veilig. Het paard zelf zou zich in deze toestand ook kunnen verwonden. Bovendien zal een paard dat compleet in de stress is, zich een volgende keer nóg moeilijker laten behandelen. “In zo’n geval kan ik kiezen om het paard licht te sederen. Veiliger voor mij, maar ook voor het paard en de eigenaar!”

Melktanden

De jongste telg uit de familie heeft al zijn melktanden nog. “Paarden beginnen met het wisselen van hun gebit als ze ongeveer 2 à 3 jaar oud zijn” legt Inge uit terwijl ze me het mooie melkgebit van de jonge ruin laat zien. “De meeste problemen met het gebit ontstaan na het wisselen, zo rond het derde, vierde en vijfde levensjaar”. Er kunnen bijvoorbeeld ‘doppen’ achterblijven: een restant van de melkkies die op de nieuwe kies zit. De ‘dop’ kan problemen geven bij het eten, of bij het rijden.

Tussen de vijf en twaalf jaar zijn er over het algemeen weinig gebitsproblemen bij paarden. “Dat komt vaak pas weer als het paard wat ouder wordt”.

Heeft jouw paard last van zijn gebit?

Paarden kunnen gedrag laten zien waarvan je je als eigenaar afvraagt: “waar komt dát nou ineens vandaan?” Inge ervaart dat het gebit vaak niet het eerste is waar paardeneigenaren aan denken wanneer hun paard probleemgedrag laat zien. Dit terwijl verschillende aanwijzingen kunnen duiden op een probleem in de mond. Je paard kan bijvoorbeeld plotseling links- of rechtsom moeilijker te rijden zijn, veel schudden met het hoofd, proppen maken van zijn hooi of gras, niet meer willen nageven, langzaam eten, knoeien met eten, vermageren, of vaker diarree of koliek hebben. Allemaal redenen om het gebit van je paard eens te laten controleren op onregelmatigheden.

Kijk ook verder dan het gebit!

Na een gebitsbehandeling kunnen veel van bovenstaande problemen verminderen of zelfs verdwijnen. Soms is het echter nodig om op meerdere vlakken tegelijk bij te sturen. Problemen met de tanden, kiezen of de kaak kunnen namelijk leiden tot stijfheid of beperkte beweeglijkheid in andere delen van het lichaam. Ook kunnen scheefheden ontstaan, bijvoorbeeld in de hoeven. Naast een behandeling van de paardentandarts is dan ondersteuning van de fysiotherapeut en de hoefspecialist zeker gewenst.

Meer lezen?

Wil je kennismaken met Inge van Soest, kijk dan op de website van haar dierenartsenpraktijk VivaDier.