Boekenblog: Hoefkatrolontsteking begrijpen, behandelen, voorkomen

Je staat bij de dierenarts in afwachting van de onderzoeksresultaten van je kreupele paard. Zodra die de diagnose ‘hoefkatrolontsteking’ uitspreekt slaat de grond bijna letterlijk onder je voeten weg: een doodvonnis! Je paard kan nooit meer uitkomen in de sport, heeft voor de rest van zijn leven pijn, kortom, het einde is aangebroken.
Dat er heel wat meer achter de diagnose hoefkatrolontsteking, ook wel afgekort tot ‘HKO’ zit, maakt Remco Sikkel duidelijk in zijn boek ‘Hoefkatrolontsteking – begrijpen, behandelen, voorkomen’. Ik hoop van harte dat je, voordat je de zware beslissing neemt om je paard na de diagnose HKO te laten inslapen, dit boek in handen krijgt.

Zoveel vragen over hoefkatrolontsteking

Zoek op internet naar het woord hoefkatrolontsteking en je stuit op een enorme stortvloed aan vragen die verontruste paardeneigenaren over deze aandoening hebben. Wat is hoefkatrolontsteking? Wat zijn de symptomen van hoefkatrolontsteking? Maar vooral: Is hoefkatrolontsteking te genezen? Is er een behandeling voor hoefkatrolontsteking?

Net zoals bij veel aandoeningen duik je als paardeneigenaar vaak pas dieper in het onderwerp als je er direct mee te maken krijgt. Online is veel informatie over hoefkatrolontsteking te vinden. De vaak medische terminologie maakt het niet voor iedereen even eenvoudig om helder te krijgen wat er precies met een paard met HKO aan de hand is. Engelstalige artikelen zijn behulpzaam, maar niet alle paardeneigenaren voelen zich genoeg thuis in deze taal om zich te kunnen inlezen in het ‘navicular syndrome’, zoals hoefkatrolontsteking in het Engels heet.

Remco Sikkel begint in zijn boek daarom bij het begin: de anatomie van de paardenhoef. De vele schematische tekeningen verduidelijken het verhaal en ook de grote hoeveelheid foto’s in dit boek helpen om het toch ingewikkelde onderwerp hoefkatrolontsteking te verhelderen.

Beginnen bij het begin: anatomie van de paardenhoef

Ontsteking in het hoefkatrol?

Anders dan de Nederlandse naam van de aandoening doet vermoeden is hoefkatrolontsteking niet per se een ontsteking in het hoefkatrolgebied.

Van oudsher wordt hoefkatrolontsteking gediagnosticeerd aan de hand van röntgenbeelden van het straalbeen in de hoef van het paard. Het probleem wordt HKO genoemd - vaak nog met een fase van 1 tot 4 aangeduid, waarbij 1 het minst ernstig is en 4 zeer ernstig - wanneer op de röntgenfoto’s onder andere (onomkeerbare) schade aan het straalbeen zichtbaar is.

Aan de hand van inzichtelijke afbeeldingen legt Remco Sikkel uit over diagnostiek van hoefkatrolontsteking

Palmaire hoefproblemen

Het lijkt behoorlijk exacte wetenschap: ‘We zien schade dus is het hoefkatrolontsteking’. Dit blijkt echter een stuk genuanceerder te liggen. We gaan vaak pas met ons paard naar de dierenarts voor röntgenfoto’s op moment dat er iets mis is. Meestal is dat een vorm van kreupelheid. Onderzoek wijst echter uit dat ook paarden die geen kreupelheid laten zien, dezelfde degeneratie van het straalbeen kunnen hebben.

Sikkel schudt de lezer in dit boek daarom even wakker: “een paard dat gevoeligheid vertoont achterin de hoef krijgt al snel het etiket ‘hoefkatrolontsteking’.” Dit terwijl er vele mogelijke oorzaken kunnen zijn van de zogenaamde ‘palmaire hoefpijn’: klachten in de achterkant van de hoef. Pijnklachten die in veel gevallen met een correcte hoefverzorging, huisvesting en voeding kunnen worden aangepakt.

Gelukkig zijn ook steeds meer dierenartsen, hoefsmeden en hoefverzorgers het erover eens dat hoefkatrolontsteking niet in alle gevallen de juiste benaming is. Sikkel spreekt zelf ook liever van palmaire hoefklachten. Omdat ‘hoefkatrolontsteking’ zo’n bekende term is, gebruikt de schrijver deze ook in zijn boek.

Pijn in de achterkant van de hoef is niet direct HKO. Met het goed bekappen van bijvoorbeeld de steunsels kan al veel ongemak worden weggehaald. Deze steunsels zijn toe aan bekappen. Foto: Hoefspecialist Klaas Feuth

Hoefkatrolontsteking: een goede hoefverzorging

Remco Sikkel beschrijft verschillende theorieën over het ontstaan van hoefkatrolontsteking. “Steeds meer wetenschappers, dierenartsen, trainers en hoefverzorgers beschouwen hoefkatrolontsteking als een gevolg van verkeerde hoefverzorging in combinatie met verkeerde beweging en gebruik van het paard.”

Hierin ziet Sikkel een belangrijke rol voor de hoefsmid of hoefbekapper: “bekappen heeft effect op zowel de beenstand als de gezondheid, de groei, de fysiologie en de biomechanica van de hoef”. Met een goede hoefverzorging kun je de beweging van het paard helpen verbeteren.

Een correcte bekapping is eerste prioriteit. Foto: Hoefspecialist Klaas Feuth

Hoe wordt HKO gediagnosticeerd en is er een behandeling?

Er volgen uitgebreide hoofdstukken over verschillende kreupelheidsonderzoeken en manieren van diagnostiek om vervolgens te komen tot de vraag die iedere geschrokken paardenhouder bezighoudt: kan hoefkatrolontsteking behandeld worden? En hoe kan ik voorkomen dat mijn paard HKO krijgt?

Zoveel mensen, zoveel meningen. Er is geen overeenstemming over dé behandeling van hoefkatrolontsteking. Wel duidelijk is dat een goede hoefverzorging de basis is. Begrip van de anatomie en de bewegingsfuncties van de hoeven van het paard zijn daarbij essentieel. Een deskundig hoefspecialist hoort die kennis in huis te hebben.

Kennis van de anatomie van de paardenhoef is essentieel voor de behandeling van HKO. Foto: Hoefspecialist Klaas Feuth

Hoefbescherming: hoefijzers of hoefschoenen?

Wanneer je paard de diagnose hoefkatrolontsteking heeft gekregen, is dat niet voor niets: je paard heeft pijn. Van oudsher worden pijnlijke paardenhoeven vaak beschermd met hoefijzers. Zo komt het zeer regelmatig voor je paard na een bezoek aan de kliniek op ‘speciaal’ of ‘orthopedisch’ beslag naar huis gaat.

Hoewel de pijn hiermee vaak in eerste instantie inderdaad vermindert, zijn er verschillende zwaarwegende nadelen van het beschermen van de paardenhoef met hoefijzers. Deze nadelen houden het herstel in veel gevallen eerder tegen dan dat ze je paard helpen om snel weer op te knappen.

Hoefschoenen daarentegen hebben deze nadelen niet en kunnen je hoefverzorger ondersteunen in de behandeling. Uiteraard geldt ook in geval van hoefschoenen: eerste prioriteit is de basis - een correcte bekapping door een deskundige hoefspecialist. Pas daarna komt de best passende (medische) hoefbescherming. Hoefbescherming is nooit de oplossing van de aandoening – hoefbescherming kan wel helpen in het herstelproces.

Deze Active hoefschoenen geven een zeer goede demping. Foto: HoofWear

Beweging in behandeling én ter preventie van hoefkatrolontsteking

Verschillende medicijnen en (kruiden)supplementen passeren in Sikkels boek de revue, om vervolgens bij een belangrijk onderdeel van de behandeling van hoefkatrolontsteking te komen: huisvesting.

“Beweging is onmisbaar voor een paard. Het stimuleert het metabolisme, waardoor de lichaamscellen beter gevoed worden en hun afvalstoffen kwijt kunnen raken. De cellen en weefsels in de hoef in het algemeen en het hiel- en hoefkatrolgebied in het bijzonder vormen hier geen uitzondering op.”

Sikkel benadruk hiermee nog eens dat een paard niet gemaakt is om de hele dag in een box te staan. Het uurtje training dat de meeste gedomesticeerde paarden per dag krijgen is ook bij lange na niet voldoende. “Stalhuisvesting kan bijdragen aan het ontstaan of verergeren van hoefkatrolontsteking” aldus de schrijver. Deze stelling werkt ook andersom: mede door het aanbieden van actieve huisvesting werk je aan het voorkomen van hoefkatrolontsteking.

Met actieve huisvesting stimuleer je je paarden om te bewegen

Geef je 'hoefkatrol'paard nog een kans

In deze boekenblog kon ik onmogelijk alle aspecten van hoefkatrolontsteking aanstippen. Wil je je verdiepen in de achtergronden, het ontstaan, het diagnosticeren, de behandeling en het voorkomen van HKO? Dan is het boek Hoefkatrolontsteking – begrijpen, behandelen, voorkomen een heel goede start!

Kom je net van de dierenarts en ben je kapot van verdriet omdat je net het advies hebt gekregen om je beste vriend te laten gaan? Wacht nog even – het zou goed kunnen dat je je paard met de informatie die je in dit boek hebt gelezen nog een goede kans kunt geven.

Ook lezen?

Remco Sikkels’ Hoefkatrolontsteking – begrijpen, behandelen, voorkomen is uitgegeven door ChezChevaux. Ook over hoefbevangenheid heeft Remco Sikkel een zeer leerzaam boek geschreven. Je koopt deze informatieve boeken bijvoorbeeld online bij HoofWear.