Hoe slaapt jouw paard?

Wist je dat voor paarden de juiste slaap eigenlijk even belangrijk is als training en voeding? Slaap is van grote invloed op het welzijn van je paard, maar ook zeker van belang voor prestaties. Weet jij hoe jouw paard slaapt?

Een dutje op de bank na het avondeten, even de ogen dicht in de trein of na een paar glaasjes wijn rozig in je eigen bed: wij mensen hebben verschillende slaapjes. Dit geldt ook voor paarden, er is niet één manier van paardenslaap.

Het staande dutje

Een paard rust zo’n vijf tot negen uur per dag. Het grootste deel van deze tijd is het paard staand aan het doezen. Het paard is dan meestal niet echt in slaap, maar bevindt zich ergens op de overgang tussen wakker en slaap.

Dankzij een paar evolutionaire trucjes kan een paard staand slapen zonder om te vallen. Zo houdt bijvoorbeeld het elastiekje van het nekligament het hoofd van de grond met minimaal gebruik van spierkracht. Bovendien kan het ene achterbeen 'op slot', zodat het andere been op rust staat. Het nut van het staand dutje is dat een paard ook tijdens het rusten snel kan vluchten als er gevaar dreigt.

Twee manieren om liggend te slapen

Als het paard liggend slaapt, kan dat zowel op de buik als op de zij. De slaaphouding op de buik, met de benen onder het lichaam, is vooral om lichamelijk uit te rusten.

Geestelijke rust komt tijdens de slaaphouding op één van de zijdes. Het hoofd ligt dan plat op de grond en de benen zijn min of meer uitgestrekt. Deze houding wordt de ‘laterale’ houding genoemd en is belangrijk voor het mentale welzijn van je paard. Dat belang komt doordat het paard in de laterale houding in de REM-slaap (Rapid Eye Movement) komt.

De REM-slaap is het diepe deel van de slaapcyclus en zorgt voor geestelijke ontspanning. Tijdens deze slaap verwerkt het paard de prikkels en emoties van de afgelopen dag. Verschillende onderzoeken hebben allerlei negatieve effecten gevonden die optreden bij een tekort aan REM-slaap. Zo vermindert een tekort aan REM-slaap het leervermogen en geheugen.

Bedtijd voor je paard

Wanneer en hoelang een paard slaapt, hangt van meerdere factoren af, zoals de grootte van de (schuil)stal, de bodem en de aanwezigheid van andere paarden. Over het algemeen slaapt een paard vaker 's nachts in de liggende houdingen dan overdag. Het paard gaat meerdere malen per nacht liggen en slaapt zowel op de buik als lateraal in korte stukjes van ongeveer een half uurtje. Wanneer het paard lateraal ligt, duurt de REM-slaap meestal maar enkele minuten. Het staande dutje duurt langer en komt zowel overdag als ’s nachts voor.

Een aantal feitjes over slapende paarden

• Voordat ze opstaan, rollen paarden vaak nog eventjes. Waarom weet niemand.
• Stro ligt lekkerder dan zaagsel. Paarden op zaagsel liggen daarom minder en krijgen dus ook minder REM-slaap.
• In groepsverband slapen paarden niet tegelijk. Terwijl de ene op de uitkijk staat, kan de ander ontspannen slapen.
• Veulens worden niet geboren met de vaardigheid om staand te slapen. Dit moeten ze leren.
• Een luchtzuigband hindert het liggen. Deze band zorgt ervoor dat het paard spieren in de hals niet goed kan gebruiken, waardoor het gaan liggen en opstaan moeilijk wordt gemaakt. Paarden met een luchtzuigband hebben hierdoor een verhoogd risico op REM-slaaptekort.
• Als het warm weer is, rust en slaapt een paard meer dan wanneer het koud is.

Wat betekent dit voor jouw paard?

Om goed uit te rusten, heeft je paard een zacht en droog ligbed op een beschutte plek nodig. Ook buiten. Het moet er rustig zijn, radio en lichten mogen dus uit. Als je paard op stal staat, moet je paard de mogelijkheid hebben om gemakkelijk op te kunnen staan. Hiervoor moet de stal groot genoeg zijn om te voorkomen dat je paard vast komt te liggen.

Tip: Bekijk het artikel 'Alternatieve schuilmogelijkheden voor je paard' om fijne beschutte slaapplekken voor je paard te maken.

Kortom, ook al is het niet altijd zichtbaar, goede rust is erg belangrijk voor je paard maar helaas niet vanzelfsprekend. Wees er zeker van dat je paard regelmatig liggend slaapt. Ligplekken in de weide en de aanwezigheid van strootjes in de vacht helpen je om dit in de gaten te houden. Als je paard in training staat of veel nieuwe dingen moet leren, is de ontspanning dus zeker even belangrijk als de inspanning.

Suzy Deurinck
Gedragswetenschapper & Trainer

Oorspronkelijk artikel op deurinck.nl.