Wat te doen als je veulen een standsafwijking heeft?

Het voorjaar staat voor de deur, de veulentijd breekt aan. Geweldig om de pasgeboren veulentjes rond hun moeders te zien springen, vaak al verrassend handig met hun jonge lijf. Met veulens voel ik altijd een speciale verbinding. Ik werk daarom graag met deze jonge paardjes. De hoefjes hebben daarbij natuurlijk mijn bijzondere interesse, zowel de verzorging van gezonde veulenhoefjes als het corrigeren van een afwijkende beenstand bij veulens.

Gezonde hoeven zijn voor een paard heel belangrijk: als vluchtdier moet het paard kunnen vertrouwen op vier sterke voeten. Reden te meer om al op jonge leeftijd te werken aan een goede hoefverzorging. Niet alleen bij je gezonde veulen, maar ook bij veulens die een afwijkende beenstand hebben. Wanneer je er snel bij bent, kun je veel leed op latere leeftijd voorkomen. In onze hoefrevalidatie kan je veulen met moeder terecht voor een behandeltraject. We corrigeren niet alleen de beenstand op een niet-invasieve manier, maar zorgen ook voor een optimale herstelomgeving.

Het pasgeboren veulen: in de natuur of bij je thuis

Veulens moeten vrijwel direct na de geboorte op hun beentjes kunnen staan om mee te kunnen met de kudde waarin ze geboren worden. Gezonde hoeven moeten zich aanpassen aan de natuurlijke omstandigheden waarin het paard leeft: die kunnen behoorlijk veeleisend zijn. Paarden in de natuur leggen vaak meer dan 30 kilometer per dag af op zoek naar voldoende voedsel, drinkwater en schuilmogelijkheden. De bodem waarover ze lopen kan heel verschillend van samenstelling zijn.

Wanneer wij als paardeneigenaar besluiten te gaan fokken, komen onze veulens meestal onder heel andere omstandigheden ter wereld. De gedomesticeerde paardenwereld ziet er heel anders uit dan de natuurlijke omstandigheden waar het jonge paard op is ingesteld. Er wordt niet van het veulen verwacht dat het lange afstanden aflegt op zoek naar voedsel. Het veulen wordt in een weide gezet waar het zijn hoofd maar naar beneden hoeft te steken om daar een volle weide aan te treffen. Veulens die in een weide opgroeien, bewegen daardoor relatief weinig. Bovendien bewegen ze niet over afwisselende ondergrond, maar staan slechts op een relatief zachte weidebodem.

Foto: Maartje Wilke

Opgroeien: beweging en leefomgeving

Deze manier van opgroeien kan voor problemen met de hoefjes en benen zorgen. Veulens gaan vaak in de meest onhandige houdingen staan om gras te kunnen eten: hun lange beentjes maken het hun vaak onmogelijk om goed bij het gras te kunnen. Bovendien groeien de hoeven vaak sneller dan nodig is voor de leefomgeving. Door de zachte weidebodem is er weinig natuurlijke slijtage. De combinatie van weinig beweging, weinig afwisselende ondergronden en een onbalans in de verhouding tussen hoefgroei en -slijtage kunnen tot een afwijkende beenstand bij veulens leiden.

Hoe houd je de hoeven van je veulen gezond?

Huisvesting, voeding en hoefverzorging zijn belangrijk aandachtspunten om de hoefjes van je veulen een optimale ontwikkeling te geven.

Huisvesting

Het is voor je veulen heel waardevol om op te groeien in een kudde paarden van verschillende leeftijden, met zoveel mogelijk vrije bewegingsruimte. Veulens moeten kunnen spelen. Uit onderzoek blijkt dat een veulen dat op deze manier opgroeit minder kans heeft op problemen als OCD (Osteochondrose Dissecans: een gewrichtsafwijking die ontstaat bij veulens in het eerste levensjaar).

Wanneer mogelijk, worden veulen en merrie in onze hoefrevalidatie in de kudde opgenomen

Je kunt daarnaast zelf de leefomgeving van je opgroeiende veulen geschikter maken voor de hoeven. Zorg voor variatie in de verharding. Vlakke stukken afgewisseld met oneffen ondergronden bevorderen de natuurlijke slijtage en stimuleren de ontwikkeling van een gezonde hoef en stand. Veulens die deels op een ondergrond als deze opgroeien zullen veel gezondere hoeven ontwikkelen dan veulens die alleen op zacht grasland leven.

Ook de aanwezigheid van water om doorheen te lopen is voor de hoefgezondheid bevorderlijk. Je kunt zelf zorgen voor een natter stuk of een poel in de weide.

Voeding

Naast de huisvesting is ook de voeding van je veulen een belangrijk aandachtspunt. Het belang van goede voeding voor het veulen begint al tijdens de dracht van de merrie. De eerste zeven tot acht maanden van de dracht heeft de merrie voldoende aan een normaal, goed afgestemd rantsoen. Eiwitten zijn de bouwstenen van het lichaam. Vanaf acht maanden dracht is er een grotere eiwitbehoefte. Na deze periode is er een verhoogde behoefte aan mineralen zoals calcium, fosfor, magnesium en koper.

Ook tijdens het zogen van je pasgeboren veulentje is er nog een verhoogde behoefte aan eiwitten, maar ook aan calcium. Na het afspenen heeft je opgroeiende veulen nog altijd veel eiwitten nodig. Zorg er daarom voor dat je veulen structuurrijk ruwvoer van goede kwaliteit te eten krijgt. De darmflora van je veulen is na de geboorte volop in ontwikkeling. Deze wil je zo min mogelijk negatief beïnvloeden, bijvoorbeeld door het toedienen van een chemische wormkuur.

Je kunt er zelf voor zorgen dat je veulen niet hoeft te eten in een rare houding. Bied onbeperkt ruwvoer van goede kwaliteit aan iets boven grondniveau. Zo verklein je de kans op een afwijkende beenstand.

Hoefverzorging

Ook al is je veulentje nog maar een paar weken oud: de hoeven moeten regelmatig gecontroleerd worden. Het is een goed idee om al als je veulen een paar dagen oud is te beginnen met het oefenen van voetjes optillen. Zo went je veulen er alvast aan voordat de hoefverzorger komt.

Laat de hoefsmid of hoefverzorger al binnen een paar weken na de geboorte komen en maak meteen een nieuwe afspraak voor over vier weken. Je hoefverzorger kan zo in de gaten houden of de hoefjes en beentjes van je veulen zich goed ontwikkelen. Ook kan hij ingrijpen of je snel doorverwijzen wanneer er iets niet volgens plan verloopt.

Pas je huisvesting zo aan dat er verschillende ondergronden zijn

Aangeboren standsafwijking bij veulens

Het komt ook voor dat er al vóór de geboorte iets mis is met de hoefjes of beentjes van het veulen: soms wordt een veulen geboren met een afwijkende beenstand. Kromme beentjes kunnen de eerste twee weken na de geboorte nog vanzelf bijtrekken. Gebeurt dit echter niet, dan is het belangrijk om snel hulp van een deskundige in te schakelen.

Hoe eerder een standsafwijking bij je veulen kan worden onderzocht en gediagnosticeerd, des te beter de afwijkende beenstand kan worden behandeld. Wanneer je er zo vroeg mogelijk bij bent, kunnen drastischer maatregelen als een operatie vaak worden vermeden. Omdat veulens ontzettend snel groeien de eerste maanden na de geboorte, kan de hoefprofessional hier gebruik van maken om de stand te corrigeren.

Flexurale en angulaire standsafwijking

Er zijn twee verschillende soorten standsafwijkingen waar je veulen last van kan hebben: flexurale en angulaire afwijkingen. In de eerste groep vallen de afwijkingen die je kunt zien als je vanaf de zijkant naar je veulen kijkt, zoals de bokhoef, steltvoet en de hyperextensie. Deze standsafwijkingen hebben te maken met de pezen. Zo ontstaan de bokhoef en de steltvoet door een te hoge spanning in de buigpees of buigpezen. De hyperextensie heeft juist een tegenovergestelde oorzaak.

Met angulaire standsafwijkingen bij veulens bedoelen we afwijkingen die je kunt zien als je de stand van het veulen recht van voren bekijkt. Je kunt hierbij denken X-benen, O-benen, koehakkigheid en windswept. Een scheve groei vanuit de groeischijf of groeischijven veroorzaken vaak deze soort afwijkende beenstand bij veulens.

Dit veulen staat achter koehakkig

Je veulen groeit snel

De botten van je pasgeboren veulen hebben aan de uiteinden van de gewrichten groeikraakbeen, ook wel de groeischijven genoemd. Hier worden nieuwe botcellen aangemaakt onder invloed van hormonen en enzymen. Het bot kan zo in de lengte groeien. Het zachte, veerkrachtige kraakbeen wordt dan bot met een sterke en stevige botstructuur: verbening. Het verbenen of sluiten van de groeischijven begint onder in het lichaam en gaat verder van onder naar boven. De groeischijf van het hoefbeen is bij zelfs bij de geboorte van je veulen al gesloten.

Als je dit in gedachten houdt, begrijp je waarom ik zo benadruk dat met een standscorrectie bij je veulen zo snel mogelijk gestart moet worden. De groeisnelheid van de botten neemt relatief snel af: je veulen van zes maanden is al op de helft van zijn volwassen lichaamsgrootte. Bij het corrigeren van een afwijkende beenstand wil je juist gebruik maken van de snelle groei in de eerste maanden van het leven van je veulen. Wacht dus niet te lang!

Bij dit veulen heb ik bij beide achterhoefjes een speciaal orthopedisch veulenschoentje gelijmd

Standscorrectie bij je veulen: een klus voor een professional

Komt je veulen op tijd bij een professional die weet wat hij doet, dan kun je vaak zonder invasieve ingrepen zoals een operatie een heel goed resultaat behalen in het corrigeren van een afwijkende beenstand.

Met de juiste extensies, die onder het veulenhoefje kunnen worden gelijmd, in combinatie met een optimale huisvesting en het bieden van voldoende beweging over diverse ondergronden, kunnen wij een standscorrectie bij je veulen in goede banen leiden. Natuurlijk werken wij nauw samen met dierenarts en paardenfysiotherapeut tijdens het behandeltraject.

Ook rekoefeningen, onder begeleiding van de paardenfysiotherapeut, zijn onderdeel van het behandeltraject

Twijfel niet om contact met ons op te nemen wanneer je twijfelt over de hoef- of beenstand van je pasgeboren veulen. Veel dierenartsen en hoefsmeden raden je aan om ‘het even aan te kijken’. Inderdaad kunnen kromme beentjes de eerste twee weken van het leven van je veulen vaak nog wel bijtrekken. Is dat niet het geval, dan is er meer nodig.

Wacht je te lang, dan is de zogenaamde ‘window of opportunity’ die je hebt tijdens de eerste maanden van het leven van je veulen, waarin het heel snel groeit, alweer voorbij. Als je pech hebt, kan de stand niet meer veranderd worden en is je enige optie een operatie. Met alle risico’s en nadelen van dien. Denk aan wekenlang boxrust, wat een hel is voor een opgroeiend veulen.

Geslaagde standscorrectie

Afgelopen herfst kreeg ik het best denkbare compliment van een klant die haar veulen met merrie bij ons in hoefrevalidatie had gebracht. Het veulentje was geboren met een steile bokhoef. Bij het ophalen van de merrie (het veulen mocht nog even blijven) merkte de fokster op: “welk voetje was het ook alweer?” Nou, dan weet je dat je goed werk hebt geleverd!

Meer lezen?

Meer informatie over standscorrecties bij veulens vind je op Hoefgezondheid.nl of lees het artikel ‘Correcties in hoef- en beenstand bij veulens’ op de website van HoofWear.