Het is lente! Het weer wordt zachter, er verschijnen knoppen aan de bomen en alles komt weer tot leven. Hartstikke fijn voor ons, maar een groep paarden is hier minder blij mee. Lente betekent ook dat de muggen en vliegjes weer tot leven komen, met alle nare gevolgen van dien. Zomereczeem komt helaas vaak voor bij paarden en is een heel hardnekkig en vervelend probleem.
Er is natuurlijk al heel veel geschreven over zomereczeem bij paarden en er worden steeds opnieuw allerlei ‘wondermiddelen’ op de markt gebracht die pretenderen je paard direct van zijn klachten af te kunnen helpen. Helaas is zomereczeem een heel complex probleem en er bestaan naar mijn mening geen standaard middelen die het probleem snel kunnen verhelpen. Vaak zijn er namelijk meerdere factoren van invloed die zorgen voor de jeuk. Je zal je het probleem dus holistisch aan moeten pakken wil je een langdurig en volledig herstel bewerkstelligen. Hierbij is ieder paard uniek en verdient zijn eigen specifieke aanpak.
Wat is zomereczeem?
Paarden vertonen een allergische reactie op het speeksel van het Culicoïdes mug. De mug prikt het paard en het speeksel van het Culicoïdes mugje zorgt voor een allergische reactie met veel jeuk. Zomereczeem begint zodra de mug actief wordt, dus in de lente, zomer en herfst en met name in de vroege ochtend en de avond. Je paard gaat zijn manen en staart kaal schuren, soms tot bloedens toe. Soms ontstaat de jeuk ook op het hoofd, achter de oren, de liezen en buik. Meestal is het paard belast met een erfelijke aanleg voor zomereczeem. Of en wanneer dit tot uiting komt hangt van veel verschillende factoren af.
Aantal mogelijke oorzaken voor het ontstaan van zomereczeem:
- Vervuiling van het lichaam door medicatie, wormmiddelen, inentingen, bestrijdingsmiddelen/ kunstmest die gebruikt worden bij het weidebeheer, verkeerde voeding, vervuiling in lucht/water etc.
- Overbelasting van de organen, zoals lever, nieren, milt, lymfesysteem en darmen (darmflora).
- Stress door niet bij het paard passende levensomstandigheden, zoals: te weinig kunnen bewegen, onvoldoende contact met soortgenoten, wedstrijdstress, problemen tussen eigenaar en paard, pijnklachten etc.
- Insulineresistentie ontstaan door te hoge energie inname in verhouding tot het energie verbruik.
Disbalans in het immuunsysteem
Ik zal dit even kort toelichten. Een allergische reactie wordt bijna altijd veroorzaakt door een disbalans in het immuunsysteem. Hierdoor gaat het paard overdreven reageren op lichaamsvreemde stoffen, zoals het speeksel van het mugje. Als het lichaam erg vervuild raakt worden afvalstoffen opgestapeld in vetweefsel. Een bekende plek is hiervoor de manenkam. Deze harde, vervuilde manenkam trekt de mugjes aan en hun steken veroorzaken ontstekingen.
Door vervuiling raken ook de organen overbelast. Als de organen te veel overbelast raken kunnen afvalstoffen onvoldoende het lichaam verlaten en ook dit zorgt voor een disbalans in het immuunsysteem. Ook stress kan het immuunsysteem behoorlijk uit balans halen. Bij stress komt er Cortisol vrij en dit zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel stijgt en het immuunsysteem onderdrukt wordt.
Relatie tussen voeding en zomereczeem
Een andere belangrijke factor is de voeding van het paard. Er bestaat een nauwe relatie tussen insulineresistentie en het ontstaan van zomereczeem. Insulineresistentie ontstaat als het paard langdurig te energierijke voeding binnen krijgt. Dit kan gebeuren door het aanbieden van een te veel aan krachtvoer of te fructaan-rijk gras. Het paard krijgt vetophopingen, wordt slomer en krijgt steeds meer honger. De vetophoping vind voornamelijk plaats bij de manenkam en staartaanzet. Het vet zorgt dat er ontstekingen bevorderende stoffen vrij komen, waardoor de gevoeligheid voor jeuk toeneemt.
Kortom er zijn verschillende factoren van invloed die elkaar versterken en waardoor er een vicieuze cirkel ontstaan van steeds meer jeuk. Bij elk paard ligt het zwaartepunt echter ergens anders. Bij de een moet je met name de organen versterken, terwijl bij de andere juist een andere voeding van belang is.
Wat kan je nu zelf doen om zomereczeem te voorkomen?
- Voorkom stress door het paard die levensomstandigheden te geven die het beste bij zijn aard passen. Zoals: veel contact met kudde genoten, onbeperkt toegang tot arm, langstengelig hooi, continu de mogelijkheid hebben tot bewegen, voorkom verveling, voorkom gevoelens van onveiligheid.
- Aanpassen van het weidebeheer aan de natuurlijke behoefte van je paard. Gebruik grassen met een laag fructaan gehalte in je wei, bemest niet met drijf- of kunstmest zodat de fructaan gehaltes niet extreem stijgen, beperk indien nodig de hoeveelheid gras, zorg dat het gras uitgebloeid en lang is, waardoor de fructaan gehaltes niet te hoog zijn.
- Geef geen of minimale hoeveelheid krachtvoer i.v.m. een verstoring van de darmflora en te veel energie.
- Geef je paard in het voor- en najaar een reinigingskuur onder begeleiding van een natuurgeneeskundige.
- Indien je paard lichte jeukklachten krijgt, kun je het beste direct een eczeemdeken aanschaffen om erger te voorkomen. Als je paard namelijk eenmaal een echte allergie ontwikkeld is het hier weer moeilijk van te genezen.
Wat kun je doen als je paard zomereczeem heeft?
Als je paard eenmaal zomereczeem heeft is dit dus een vrij complex probleem. Het is belangrijk om eerst de oorzaak te achterhalen, voordat je middelen gaat inzetten. Als je bijvoorbeeld je paard wilt reinigen terwijl de lever en nieren niet optimaal werken, kan dit de klachten sterk verergeren. Het is dan ook belangrijk om een natuurgeneeskundige in te schakelen om zo de oorzaak te achterhalen en een behandelplan op te laten stellen.
Gelukkig kunnen verschillende natuurlijke middelen, zoals homeopathie en kruiden er voor zorgen dat je paard weer in balans raakt, waardoor hij steeds minder heftig op het Culicoïdes mugje zal reageren.
Want er is natuurlijk niks fijner als een paard dat gewoon relaxt van de zomer kan genieten!
Auteur: Wanda Wolters, Vitality4Animals
Afbeelding: Wanda Wolters