De dagen worden langer, de lente komt er weer aan! Voor de meeste mensen een verademing, maar voor sommige merries levert de lente toch wat hormonale onrust op. Wat kan zorgen voor hormonale problemen bij de merrie en wat kun je eraan doen?
Hormonen en hengstigheid
Een merrie is hengstig van grofweg het vroege voorjaar tot en met begin van de herfst. In de winter is de merrie in de regel dus niet hengstig. Dit wordt geregeld door het hormoon melatonine waarvan de afgifte afhangt van de lengte van de dagen. Dus nu de dagen weer wat langer worden, komt de eerste hengstigheid weer op gang. De lente is net als de herfst dus een overgangsperiode.
Bij een aantal merries betekent dit dat de eerste hengstigheid wat heftiger en langer kan verlopen. Als de cyclus eenmaal weer op gang is, verloopt de hengstigheid vaak korter en makkelijker. De hengstigheid heeft een cyclus van drie weken en een merrie is voor een periode van vier tot zes dagen hengstig. Op het einde van de hengstigheid vindt de eisprong plaats. Dit is het moment dat een dekking de grootste kans op bevruchting heeft.
Hoe zie je dat een merrie hengstig is?
Niet elke merrie toont de hengstigheid op dezelfde manier. Sommige merries zijn wel hengstig maar je merkt er eigenlijk nauwelijks wat van. Maar verreweg de meeste merries zullen tijdens de hengstigheid de staart omhoog dragen, frequenter urineren als ze in de buurt komen van andere paarden, gepaard gaande met ‘blitzen’. Ook zullen ze meer hinniken naar andere paarden.
Sommige merries worden wat lusteloos en in zichzelf gekeerd en willen niet meer voorwaarts lopen. Andere merries worden juist snel geïrriteerd, chagrijnig en kunnen plotseling flink uithalen als je ze wilt aansingelen. Ze kunnen dus gevoelig worden voor aanraking en in sommige vormen zelfs een lichte vorm van koliek hebben. Dit zijn normale symptomen die horen bij de hengstigheid en het is dan ook belangrijk om tijdens deze periode niet te hoge eisen te stellen aan je paard.
‘Pismerrie’!
De hengstigheid kan ook verstoord raken. Je paard wordt helemaal niet meer hengstig, de hengstigheid symptomen duren te lang, zijn te heftig of erg onregelmatig. Ook kan het gedrag van je merrie erg grillig worden. De ene dag is ze vol energie en wil graag werken en dan wil ze weer helemaal niks.
Soms wordt de merrie onrustig, schrikachtig of juist agressief en opstandig. Vooral als dit gedrag erg heftig is en gekoppeld is aan de cyclus, kan dit duiden op een hormonale onbalans. Dit kan liggen aan de vrouwelijke organen, maar ook andere hormoonsystemen kunnen uit balans geraakt zijn.
Redenen voor een verstoorde hormoonbalans
Een verstoorde hormoonbalans komt veel voor bij paarden en daar zijn verschillende verklaringen voor te geven.
Verschil met het wild
Merries die in het wild leven, worden eigenlijk zo lang als ze vruchtbaar zijn ieder jaar drachtig. Hierdoor blijft de natuurlijke cyclus in takt. In de winter zijn de paarden drachtig en in de lente als er volop gras is en het weer zacht is, komen de veulens ter wereld en kan de merrie ook weer gedekt worden. In de evolutie van het paard is het dus pas vrij recent dat veel merries niet jaarlijks een veulen dragen. Het lichaam is daar nog niet helemaal op aan gepast en bij sommige paarden raakt de cyclus hierdoor van slag.
Stress
Daarnaast is het hormonale systeem erg gevoelig voor stress. Ik bedoel dan niet alleen mentale stress, maar ook fysieke stress. Stress zorgt ervoor dat het hormoon adrenaline omhoog gaat. Dit hormoon zorgt ervoor dat je kunt vechten of vluchten. Bij stress wordt ook cortisol aan het bloed afgegeven. Deze hormonen hebben invloed op de oestrogeenspiegel en juist oestrogeen heeft weer invloed op de hormonale cyclus.
Factoren die voor stress zorgen en daarmee het hormonale systeem verstoren zijn bijvoorbeeld:
- Verkeerde voeding, bijvoorbeeld te veel krachtvoer en/of te weinig goede kwaliteit hooi of te energierijk gras.
- Te weinig beweging door bijvoorbeeld te lang op stal te staan of te veel in een paddock.
- Verveling door bijvoorbeeld te veel in een paddock/stal te staan zonder afleiding of juist te veel piekbelastingen door intensief trainen en wedstrijden rijden.
- Te weinig sociaal contact doordat paarden niet in de kudde staan.
Het is dus altijd raadzaam om goed naar de levensomstandigheden van je paard te kijken als er sprake is van een hormonale disbalans. Is je paard gelukkig en wordt het voorzien in al zijn natuurlijke behoeften?
Verstoring van melatonine-afgifte
Een ander probleem is een verstoring van de melatonine-afgifte. Zoals ik eerder al aangaf, regelt melatonine het opgang brengen van de hengstigheid onder invloed van de hoeveelheid daglicht. Als paarden veel op stal staan, waar het te donker is of er in de winter nog tot laat in de avond lichten aan zijn, kan het hormonale systeem volledig van slag raken.
Wisselwerking tussen hormonen
Er bestaat ook een belangrijke wisselwerking tussen alle hormonen. En daarom heeft een hormonaal probleem als bijvoorbeeld insulineresistentie ook invloed op de cyclus. Vaak zie je bij paarden met insulineresistentie geen of een verstoorde cyclus. Maar ook alle andere chronische ziekten hebben vaak invloed op de hormonale cyclus. Verzwakte paarden zullen vaak weinig of geen hengstigheid meer laten zien.
Wat kun je doen vanuit de natuurgeneeskunde?
Er zijn natuurlijk ook nog heel veel andere oorzaken aan te wijzen die de hormonale cyclus kunnen verstoren. Denk bijvoorbeeld aan cysten op de eierstokken of een blokkade in de rug van het paard. Er bestaat daarom ook geen kant en klaar oplossing voor hormonale problemen bij de merrie. Welke therapie aanslaat hangt helemaal af van de oorzaak van het probleem. Therapieën en middelen die bij kunnen dragen aan een stabiele hormooncyclus zijn:
- Fytotherapie – denk aan de kruidensupplementen van Hilton Herbs: Easy Mare en Calm & Collected
- Essentiële oliën
- Plantaardige oliën
- Manuele technieken zoals osteopathie
- Homeopathie
Hiervoor kun je het best contact opnemen met een natuurgeneeskundige.
Voor nu is het belangrijk om te beseffen dat de lente voor sommige merries lastig kan zijn omdat de hormooncyclus weer op gang komt. Laat ze maar lekker hun ding doen en vraag niet te veel van ze. Na een paar dagen voelen ze zich meestal weer goed en kun je weer gaan trainen.
Auteur: Wanda Wolters, www.vitality4animals.nl
Meer over hormonale disbalans bij merries lees je in deze blog: Is jouw merrie hormonaal niet in balans?