Rotstraal behandelen

Veel paardeneigenaren kennen het wel, en helaas heel veel paarden hebben er last van: rotstraal. Maar wat is rotstraal precies, en wat kun je eraan doen? In 2018 schreef ik er voor Natuurlijk Paarden al eens kort over in mijn gastblog Hoefproblemen in de herfst en winter. In dit artikel wil ik wat dieper ingaan op de behandeling van rotstraal en benadrukken hoe belangrijk het is dat je als paardeneigenaar de aanpak van deze pijnlijke aandoening serieus neemt.

Wat is rotstraal?

Rotstraal wordt ook wel pododermatitis van de straal genoemd. Als je wilt weten wat de aandoening precies inhoudt, dan is het goed om de Griekse benaming te ontleden:

podos = voet
dermatos = huid
itis wordt in de medische terminologie gebruikt als ontsteking van het deel van het lichaam dat het grondwoord noemt.

Feitelijk is rotstraal dus een ontsteking van de straal.

De ontsteking wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. Je kunt rotstraal herkennen aan een zachte, vieze, rottende straal gecombineerd met stinkend ontstekingsvocht.

Neem rotstraal serieus

Rotstraal is dus niet een ‘beetje een slechte straalkwaliteit’, waar het nogal eens onterecht voor wordt uitgemaakt. Nee: het is een serieus probleem en moet ook serieus behandeld worden!

Rotstraal doet pijn

Een paard met rotstraal heeft pijn. Wordt deze aandoening niet goed aangepakt dan gaat je paard vaak iets anders zijn gewicht verdelen, om de achterkant van zijn hoef te ontlasten. Hij zal meer op de voorkant van de hoef gaan staan en landen: compenseren. Dat heeft negatieve gevolgen voor de hoefgroei, slijtage van de hoeven en de hoefbalans. En dan heb ik het nog niet over de slechte gevolgen van deze verkeerde belasting van zijn hoeven voor andere delen van het lichaam, zoals de rug van je paard.

Het kan nog erger

Bovendien bestaat de kans dat de rotstraal zich uitbreidt tot een woekerende (proliferatieve) pododermatitis (straalkanker) wat vaak leidt tot operatie of zelfs euthanasie.

Hoe ziet een gezonde straal eruit?

Een gezonde straal is stevig, stinkt niet en de middelste straalgroeve is niet dieper dan de zijdelingse straalgroeven.

Wanneer de straal of stralen van jouw paard er niet goed uit zien is het belangrijk dit met je hoefsmid of hoefverzorger te bespreken.

Hoe komt het dat veel paarden last hebben van rotstraal?

Rotstraal is een probleem dat door bacteriën wordt veroorzaakt. Over het algemeen worden gebrek aan hygiëne en slecht stalklimaat als primaire veroorzaker van het probleem beschreven.

De bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de rotstraal komen voor in de faeces van veel dieren zoals paarden en rundvee. De bacterie kan maandenlang in de bodem en omgeving overleven. Al deze dieren komen dus dagelijks in aanraking met deze bacteriën.

Wat maakt dat sommige paarden dan wel last van rotstraal krijgen en andere niet?

Naar mijn mening zijn de meest voorkomende dieperliggende oorzaken van het probleem: slechte hoefgezondheid, te hoge hielen, te weinig beweging en een slechte hoefbalans.

Slechte hoefgezondheid

Een slechte hoefgezondheid kan ontstaan door een verstoord evenwicht in de voeding en huisvesting of door verkeerd bekappen.

Straal uit belasting

Vaak wordt door de hoefsmid zoveel van de straal afgesneden dat de straal buiten werking komt, dat wil zeggen buiten de actieve belasting. Wanneer een paard zijn been volledig belast moet de straal de bodem raken. Dit wordt bemoeilijkt door bijvoorbeeld te veel wegsnijden en hoefijzers.

Een straal die niet gebruikt wordt zal evenals andere lichaamsonderdelen die buiten gebruik zijn langzaam gaan degenereren en wordt daarmee gevoeliger voor infecties. Bovendien wordt de straal zachter door het uitblijven van de zo belangrijke druk.

Te lange hoefwand in de verzenen

Ditzelfde gebeurt bij het te lang laten van de hoefwand in de verzenen. Bij tuig- en gangenpaarden wordt dit nog regelmatig zo gedaan voor een extremere knieactie.

Een lange hoefwand in de verzenen kan ook leiden tot samengeknepen verzenen, waar ook bijna altijd rotstraal bij te vinden is.

De straal niet bekappen

Helemaal niets van de straal afhalen is ook niet correct. Loszittende flapjes houden vuil vast, vuil komt lastiger uit de straalgroeves en er kan te veel druk ontstaan in de hoef wat een negatief effect heeft op de doorbloeding. Daarnaast is de straal een onderdeel van de tastzin van je paard: te veel druk zorgt ook voor discomfort en compenseren.

Slechte hoefbalans

Bij een slechte hoefbalans, een ongelijke lengte in de verzenen, ontstaat er vaak een hele diepe spleet in de middelste straalgroeve. Bij het lopen bewegen de hoefballen dan ten opzichte van elkaar waardoor deze hielscheur nooit meer dicht gaat en een werkelijk paradijs voor de bacteriën is. Het is wellicht overbodig om te zeggen dat dit zeer pijnlijk is voor je paard.

Huisvesting

Veel paarden bewegen te weinig. Allereerst horen paarden niet op stal te staan. Naast dat het vele uren opgesloten in een paardenbox staan veel psychische problemen kan veroorzaken (zie: Paarden horen niet in een box) werkt de spijsvertering van je paard slechter en is er nauwelijks doorbloeding in de hoeven.

Je hebt vast wel eens over het hoefmechanisme gehoord. Iedere stap zorgt voor doorstroming van bloed en lymfevocht. Een verminderde doorstroming heeft heel veel effect op de hoefgezondheid.

Daarnaast staan paarden op stal vaak in hun eigen mest en urine. Mest en urine zijn voor bacteriën een heus feest, vooral in combinatie met een slechte ventilatie. Voor de paardenhoef is deze leefomgeving echter funest.

Natte leefomgeving

Staat jouw paard wel buiten, maar is er in het natte seizoen geen droge plek te vinden? Hele dagen in de blubber staan is zéker niet bevorderlijk voor de hoefgezondheid. Zorg er dus altijd voor dat je paard ook droge plekken heeft om te kunnen staan.

Andere oorzaken

Naast deze veel voorkomende oorzaken zijn er ook aanleidingen voor rotstraal zoals samengeknepen hielen en de inwerking van ongeschikte hoefsmeersels.

Hoe kun je rotstraal het beste behandelen?

Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat rotstraal een ernstig en pijnlijk probleem voor je paard is. Je moet de rotstraal zien als een wond en de behandeling als wondverzorging.

Je hoefsmid of hoefbekapper zal aangetast materiaal zo veel mogelijk weghalen en je eventueel adviseren over de behandeling die je daarbij zelf kunt oppakken.

Wanneer je paard last heeft van rotstraal dan heeft dit iedere dag jouw aandacht nodig.

Ernstige rotstraal: hoefbad

Bij zeer ernstige rotstraal vind ik het verstandig om te beginnen met een hoefbad, bijvoorbeeld met Unique-horn Pure Hoof Soaker. Een hoefbad moet je bij rotstraal niet dagelijks doen, want we willen juist een droger milieu voor de straal en hoeven. Maar 1x in de 1 à 2 weken, afhankelijk van de ernst, is bij rotstraalbehandeling wel aan te raden voor een diepe reiniging.

Dagelijks moet je de hoeven goed schoon maken. De Silver Hoof Liquid van Unique-horn is speciaal ontwikkeld om te gebruiken bij de behandeling van rotstraal. Je kunt deze dagelijks toepassen of/en werken met de Silver Hoof Balls.

Silver Hoof Balls

De Unique-horn Silver Hoof Balls werken vooral goed bij een geïnfecteerde middelste straalgroeve. Je duwt met bijvoorbeeld een hoevenkrabber de wattenbollen zo diep als maar kan. De wattenbollen werken daar als het ware als een wondverband. Daarnaast zijn de watenbollen verrijkt met het antibacteriële zilver, propolis en essentiële oliën.

De Silver Hoof Balls moet je dagelijks verversen. Je ziet dat wanneer je dat netjes doet je vanzelf minder balletjes in de diepe middelste straalgroeve kan duwen en de wond dus netjes van binnenuit aan het helen is.

Beginnende rotstraal

Bij mildere gevallen en beginnende rotstraal kun je volstaan met enkel dagelijks de Silver Hoof Liquid goed in te kwasten, of met het uitdrogende poeder van Unique-horn: Magic Hoof Powder de hoef te behandelen. Hierin zit naast dezelfde essentiële oliën en propolis ook het uitdrogende zink, en diatomeeënaarde.

Diatomeeënaarde werkt mechanisch antibacterieel. In feite zijn de diatomeeën microscopische kleine deeltjes met superscherpe hoeken en randen wat de buitenkant van de bacteriën beschadigd. Hierdoor drogen zij uit. Voor ons voelt het juist weer heel zacht aan, zo klein zijn de deeltjes.

Unique-horn heeft ook een hoefklei (Natural Hoof Clay) met deze ingrediënten die je op de hoeven kunt aanbrengen: dat werkt ook als barrière tussen mest en hoeven.

Wat moet je juist níet gebruiken bij rotstraal?

Ik noem nu voorbeelden van behandeling met Unique-horn Hoof care omdat die samengesteld zijn uit 100% natuurlijke ingrediënten en tevens zeer effectief zijn. Dat sluit niet uit dat er meer goede producten zijn.

Pas echter altijd op met bijtende producten. Producten met formaldehyde zijn bijvoorbeeld werkzaam tegen bijna alle virussen, schimmels, gisten en bacteriën maar formaldehyde doodt ook aselect lichaamscellen en is kankerverwekkend.

Verder moet je zeker niet de hoeven van je paard insmeren met teer. Door met teer te smeren creëer je een hele mooie anaerobe (zuurstofarme) omgeving waarin de bacteriën zich thuis voelen. Zo genees je de rotstraal niet, de kans is groot dat je het alleen maar erger maakt.

Conclusie

Het behandelen en vooral het voorkomen van rotstraal bestaat uit verschillende factoren. Een deskundige hoefverzorging, een gezonde leefomgeving, voldoende beweging en een passende voeding is van groot belang voor je paard om zijn hoeven gezond te houden.

Schakel bij rotstraal hulp in van je hoefverzorger en neem ook zelf de dagelijkse verzorging serieus om zo snel mogelijk je paard weer pijnvrij te kunnen laten lopen. Voldoende beweging, goed bekappen en buitenlucht doen wonderen voor de hoefgezondheid.