hoefbevangen paard in de winter

Je paard hoefbevangen in de winter?

In Hoefgezondheid, Natuurlijk paarden houden, Natuurlijke gezondheid paard by Klaas FeuthLeave a Comment

Hoefbevangen in de winter, hoe kan dat? Het is hartje winter, het vriest dat het kraakt en aan de heldere hemel staat een heerlijk schijnende zon. Je weiland is van modderveld omgetoverd in mooi grasland met een stevige bodem. Perfect moment om je paard even lekker in de wei de benen te laten strekken. Of toch niet? In dit artikel vertel ik over hoefbevangenheid in de winter.

Hoefbevangenheid

Je bent iedere lente weer extra voorzichtig. Het jonge lentegras staat erom bekend veel paarden op te zadelen met hoefbevangenheid. Dat wil je natuurlijk voorkomen! Maar nu is het winter, het gras groeit niet en je paard wil nog wel wat te knabbelen hebben. Opeens zie je je paard in een verontrustende houding staan. Hij probeert al zijn lichaamsgewicht naar achter te plaatsen. Zijn voorbenen staan niet meer netjes recht onder zijn lichaam, maar lijken wat gestrekt naar voren te staan. Je schrikt je rot: “het zal toch niet? Hoefbevangen in de winter?”

Juist in de winter krijg ik dagelijks heel veel vragen over hoefbevangenheid. Hoe komt het dat veel paarden in de winter hoefbevangen worden? Hoe kunnen we paarden met winterhoefbevangenheid het beste helpen?

Hoe kan je hoefbevangenheid herkennen? Lees hier verder.

hoefbevangen paard met hoefschoenen

De Evolutie van het paard

Om te begrijpen waar hoefbevangenheid vandaan komt, is het belangrijk om naar de ontwikkeling van het paard te kijken. Deze gaat wel vijftig miljoen jaar terug. Het paard zoals we het nu kennen, is ontstaan uit zijn vroege voorouder Eohippus. Dit was een kleine, snelle bosbewoner die zich voedde met blaadjes en takjes.

De evolutie heeft het diertje uit het bos de vlakte op gebracht. Het paard komt meestal als laatste grazer de gebieden over. Dit betekent: lange afstanden afleggen en genoegen moeten nemen met de ‘restjes’ van de grote grazers die hem voor zijn gegaan. De eerste grazers hebben zich al tegoed gedaan aan al het sappige, jonge, groene blad (en gras). Het paard krijgt de structuurrijke takjes en stengels die niet interessant genoeg zijn voor de eerste grazers. Kortom: het paard zoals wij het nu kennen is geëvolueerd op weinig eten en heel veel bewegen. Het verteringsstelsel van een paard functioneert optimaal bij een hele dag bewegen en het binnenkrijgen van kleine porties structuurrijke voeding.

Wilde paarden in mongolie

Hoe houden wij onze paarden nu?

Nog maar een relatief korte tijd van deze vijftig miljoen jaar aan evolutie worden paarden gehouden zoals wij dat nu doen. Wanneer we kijken naar zijn natuurlijke leefomgeving, lijkt onze huidige paardenhouderij erg weinig meer op het uitgangspunt. In plaats van de hele dag lopen, hier en daar wat knabbelen, staan onze paarden nu vaak ofwel de hele dag op stal, ofwel de hele dag in een grasland.

“Wees blij dat ze op een weiland staan en niet de hele dag in een box!” Zou je zeggen. Inderdaad, de grote ruimte van het weiland zou kunnen helpen om aan de benodigde hoeveelheid beweging te komen. Jammer genoeg is dit vaak niet het geval. Het paard hoeft op een weiland zijn hoofd maar naar beneden te doen om eten te vinden. Zijn voorouders moesten toch voor ieder hapje een stuk bewegen.

Weilanden zoals we die tegenwoordig kennen zijn agrarische weilanden die ontwikkeld zijn op een goede productie. Er wordt heel veel tijd en aandacht besteed aan het vinden en kweken van de grassen die bijdragen aan een hogere productie van voornamelijk melk bij koeien. Melkkoeien hebben echter iets heel anders nodig dan paarden! Gelukkig weten inmiddels veel paardenhouders dat paarden wat meer structuurrijk gras zouden moeten hebben. De referentie is echter nog altijd het vezelarme, vette koeiengras.

grazende fjord

Suikerziekte (insulineresistentie) bij paarden

Paarden die last hebben van insulineresistentie kunnen moeilijker omgaan met suikers in voeding dan een gemiddeld paard. Hoefbevangenheid en andere gezondheidsproblemen komen vaker voor bij paarden met insulineresistentie. Zie ook:  Insulineresistentie bij paarden.

Een langdurige onbalans tussen voeding en beweging kan de kans op insulineresistentie bij paarden doen toenemen. Ook ziektes zoals bijvoorbeeld Cushing (of PPID) kunnen insulineresistentie veroorzaken. Zoals ik hierboven duidelijk heb gemaakt: een paard zou de gehele dag moeten bewegen en zich voeden met kleine beetjes structuurrijke voeding. Een onbalans hierin kan bijdragen aan het ontwikkelen van insulineresistentie. Grote porties voer zorgen daarbij voor enorme schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Lees hier meer over: Gedoseerd voeren.

shetlander in de sneeuw

Het ene paard is het andere niet

Suiker kan werken als snelle energieleverancier bij paarden. Tegenwoordig weten we dat suikers hoefbevangenheid kunnen veroorzaken. Sobere paardenrassen zijn gevoeliger voor suikers en zetmeel dan warmbloedrassen en ontwikkelen daardoor sneller hoefbevangenheid, insulineresistentie en overgewicht. Warmbloedrassen kunnen vaak wat meer hebben, maar ook daar zijn er risico’s. Het is daarom belangrijk om nog eens te kijken naar het belangrijkste voedsel voor onze paarden: het gras.

Fotosynthese: zonlicht wordt omgezet in zuurstof en suiker

Hoe komen die suikers in het gras van je weiland? Misschien weet je het nog wel van vroeger bij biologie. Planten bezitten over de - voor mij destijds - verrassende eigenschap om van zonlicht zuurstof te maken. Dankzij planten beschikken wij over onze zuurstof om te ademen. Wat mij niet was geleerd of bijgebleven is dat de fotosynthese ook en misschien zelfs juist als suikerproductie gezien kan worden. Voor de plant zijn suikers belangrijke bouwstoffen. Planten, waaronder gras, kunnen dus met behulp van onder andere zonlicht, suiker en zuurstof produceren.

Fructaan: reservesuiker en ‘antivries’ voor het gras

Is de productie van suiker in gras hoger dan het gebruik van de bouwstoffen dan wordt dat suiker opgeslagen als fructaan: een soort ‘reservesuiker’. In de winter schijnt de zon vaak goed en kan gras dus ongestoord suiker aanmaken. De temperatuur is echter te laag, waardoor het gras niet groeit. Het gras heeft de aangemaakte bouwstoffen niet direct nodig en slaat ze op voor later. Fructaan heeft voor gras behalve als reservesuiker nog een extra functie: het werkt als een soort ‘antivries’. Daarom zal gras ervoor zorgen dat zodra de temperatuur onder de 5 graden komt, er nog meer fructaan aanwezig is. De plant beschermt zich zo tegen bevriezing.

fructaan in bevroren gras

Kort gezegd: als de temperatuur buiten onder de 5 graden is zal er meer fructaan in het gras aanwezig zijn dan boven de 5 graden. Is het lekker zonnig dan wordt er nog meer fructaan bijgemaakt. Pas zodra de temperatuur boven de 10 graden is kan gras groeien en zal het gras fructaan gaan omzetten in bouwstoffen.

Wel of niet op de wei? Check het fructaangehalte!

Fructaan is een voor paarden erg moeilijk verteerbare suiker die in tegenstelling tot andere suikers enkel in de dikke darm verteerd kan worden. Dit is de reden dat gras met een hoog fructaangehalte vaak tot problemen zoals hoefbevangenheid leidt. Je doet er goed aan om het gehalte aan fructaan in het gras in de gaten te houden. Zo kan je beslissen of je paard wel of niet de weide op mag. Wanneer het fructaangehalte van het gras hoog is, is het verstandig om je paard op de paddock te laten. Misschien kan je paard later op de dag dan alsnog op de wei. Het onderstaande tabelletje is handig als ezelsbruggetje.

hoeveel fructaan zit er in gras

Cortisol en insuline in de winter

De ideale omgevingstemperatuur van paarden is veel lager dan die van ons mensen. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur veranderen er dingen in het hormonale systeem van het paard. Zo gaat bij koude het cortisol-niveau omhoog. Cortisol zorgt voor een vernauwing van de bloedvaten. Een langdurig hoog cortisolgehalte kan ervoor zorgen dat er schade aan bloedvaten ontstaat.

Insuline werkt normaal gesproken weer ontspannend op de bloedvaten. Bij paarden met insulineresistentie reageert het lichaam echter niet of veel minder op insuline.
Deze onbalans kan dus ontstaan door koude. Vooral paarden die in het verleden al eens hoefbevangen zijn geweest hebben al beschadigde bloedvaten in de hoeven. Deze paarden lopen daardoor meer kans om (in de winter) opnieuw hoefbevangen te raken.

Help je paard in de winter

Zorg ervoor dat paarden met insulineresistentie het niet koud krijgen; een deken of schuilmogelijkheid is daarom heel belangrijk.

oud paard met deken in de winter

Heeft je paard wat meer energie nodig om zich warm te houden, dan kan je in deze energiebehoefte het beste voorzien in de vorm van plantaardige oliën. Plantaardige oliën zijn een ideale suikervervanger voor paarden, zij leveren gedurende langere tijd energie.

Je zou zieke en oudere paarden ook kunnen helpen met een deken wanneer het een langere periode koud en regenachtig is. Het is dan wel heel belangrijk dat op een zonnige dag de deken weer lekker af kan. Lees meer over dekens: Wel of geen deken voor je paard.

Stress bij paarden

Stress is een belangrijke mogelijke oorzaak van hoefbevangenheid. De winter geeft vaak al voldoende veranderingen om bij een stressgevoelig paard spanningen te veroorzaken. Helaas wordt de stress vaak nog verder gevoed in de laatste weken van het jaar door het afsteken van vuurwerk met als klapper het oud-en-nieuw vuurwerk zelf.
Ik denk dat het vuurwerk een heel belangrijke mede veroorzaker van hoefbevangenheid in de winter is.
Er zijn verschillende natuurlijke middelen die je stressgevoelige paard hierin kunnen ondersteunen.

Ondersteunende supplementen van Hilton Herbs

Hoefschoenen op bevroren grond

De vorst zorgt voor een veel hardere, oneffen bodem. Vooral voor hoefbevangen paarden kan dat echt te hard zijn, omdat ze al heel gevoelige hoeven hebben. Ook andere paarden kunnen last hebben van een hard bevroren bodem. Veel paarden waarvan men in de winter denkt dat ze hoefbevangen zijn, zijn dat niet maar hebben gewoon pijnlijke hoeven door de harde ondergrond.
Voor een hoefbevangen paard zijn een zachte bodem en/of hoefschoenen een super uitkomst. Het paard kan dan voldoende bewegen. Juist in geval van hoefbevangenheid is beweging een heel erg belangrijk medicijn: het verhoogt de doorbloeding en bevordert zo genezing!

Niet alle hoefschoenen zijn even geschikt voor hoefbevangen paarden. Let bij het kiezen van hoefschoenen op de beoogde toepassing. Bij hoefbevangenheid heb je hoefschoenen nodig die zonder problemen hele dagen aan kunnen blijven en eventueel kunnen worden voorzien van extra ondersteunende pads (inlegzolen). Ook niet hoefbevangen paarden die wel gevoelig lopen op een winterse harde bodem kunnen baat hebben bij hoefschoenen. Voor het beste advies kan je terecht bij HoofWear.com.

all terrain ultra hoefschoenen

Wat kan je doen? Tips voor de winter

  • Vermijd grazen in de winter en houd rekening met het fructaangehalte in het gras;
  • Probeer zo vele mogelijk ruwvoer in porties aan te bieden;
  • Verdeel wanneer je paard krachtvoer nodig heeft de hoeveelheid zoveel mogelijk verspreid over de dag;
  • Voer wanneer nodig plantaardige voedingsolie voor extra energie;
  • Geef je paard voldoende beweging op zachte ondergrond en/of hoefschoenen;
  • Zorg voor zo min mogelijk stress, ondersteun waar nodig met natuurlijke middelen;
  • Bij pijn en hoefbevangenheid kunnen kruiden producten ook ondersteuning bieden.

Vergeet niet bij twijfel je dierenarts en/of hoefsmid te raadplegen!

Image

Klaas Feuth

Leave a Comment